Friday, 28 February 2014

ده‌وری حیزبی کوردی له‌ په‌ره‌ پێدانی توند و تیژی دا

 




ده‌وری حیزبی کوردی له‌ په‌ره‌ پێدانی توند و تیژی دا        برایم جه‌هانگیری
توند و تیژی له‌ گوتاره‌وه‌ بۆ کردار
 
کولتوری توند و تیژی و بڕه‌و پێدانی ئه‌و کولتووره‌ به‌ تایبه‌تی دوای هاتنه‌ سه‌ر کاری رێژیمی ئیسلامی ئێران په‌ره‌ی ئه‌ستاند و ئه‌وه‌ش وه‌ک ده‌ڵێن به‌شێکه‌ له‌ به‌شینه‌وه‌ی کولتوری سیسته‌می ده‌سه‌ڵاتتدار، به‌ڵام ئه‌و کولتووره‌ وه‌ک له‌سه‌ره‌تاوه‌ و له‌ به‌شی یه‌که‌می ئه‌و وتاره‌دا باسی لێوه‌ کرا ره‌گ وریشه‌که‌ی له‌ ناو کولتوری ئیسلامی و دنیای پیاوسالار دایه و ئه‌ویش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و حوکم و یاسا شه‌ریعه‌تیانه‌ی که‌ بۆ به‌ڕێوه‌بردنی کۆمه‌ڵگا له‌ رابردوو و له‌ ئێستاش دا له‌ زۆر شوێنی ئه‌م جیهانه‌ به‌ تایبه‌تی له‌ وڵاتانی ئیسلامی دا ڕه‌چاو ده‌کرێ‌.
 

 ئه‌گه‌ر باسه‌که‌ به‌ گشتی له‌سه‌ر دوای هاتنه‌ سه‌رکاری رێژیمی ئیسلامی له‌ ئێران زه‌ق بکه‌ینه‌وه‌ جگه‌ له‌ کارتێکه‌ری شه‌ڕی ئێران و عێراق که‌ هه‌موو ڕۆژێ به‌ شێوه‌یه‌کی به‌ربڵاو له‌ رادیۆ و ته‌له‌ویزیۆنه‌کاه‌ن ڕا له‌ ناو هه‌موو ماڵێک و سێ ژه‌مه‌ حازر بوو و ده‌گه‌ڵ هه‌ر لاپه‌ڕه‌ی رۆژنامه‌یه‌ک وێنه‌ی ئاگر و دووکه‌ڵی مه‌یدانه‌کانی شه‌ڕی ماڵوێرانکه‌ری ئیران و عێراق دیمه‌نی به‌رچاوی هه‌موو رۆژه‌ی سه‌ر خوانی کتێب و رۆژنامه‌ فرۆشیه‌کان بوو ئه‌وه‌ بێ گومان ده‌بێ ئاورێک له‌ هه‌ڵوێسته‌کانی ئه‌و حیزب و رێکخراوانه‌ی سه‌راسه‌ریانه‌ش بده‌ینه‌وه‌ که‌ ره‌نگبێ به‌ ئاشکرا یه‌که‌م هه‌نگاو بۆ به‌ گشتیکردنی کولتووری توندو تیژی له‌ کۆمه‌ڵگا دا ئه‌وان هه‌ڵیان هێنابێته‌وه‌. ره‌فتاری موجاهیدنی خه‌ڵک ده‌گه‌ڵ حیزبی تووده‌ و هی حیزبی تووده‌ ده‌گه‌ڵ موجاهید و باقی حیزبه‌کانی دیکه‌ نیشانده‌ری ئه‌و راستیه‌ن که‌ ئیدئۆلۆژی کۆنکرێت و چه‌قبه‌ستووی حیزبی تووده‌ وای کرد که‌ جگه‌ له‌ خۆی و له‌ شێوازی بیر کردنه‌وه‌ی خۆی هه‌مووان به‌ خاین و به‌ پیاوی بیگانه‌ بناسێنێ. هۆکارێک که ده‌بوو به‌ هۆی گه‌شه‌ساندنی زیاتری توندوتیژی له‌ ناو کۆمه‌ڵگا و هه‌ر وه‌ها توند و تیژی حکووومه‌ت به‌رامبه‌ر به‌و حیزب و لایه‌نانه‌ی ده‌که‌وتنه‌ به‌ر تۆمه‌ت و بوختانی ناڕه‌وای ئه‌و حیزبه و کاردانه‌وه‌ی نیگه‌تیوی حیزبه‌کانی دیکه‌شی زۆر جار به‌دوادا ده‌هات‌. زۆر جار حکوومه‌تی ئیسلامی بۆ ئه‌وه‌ی به‌هانه‌ی وه‌ده‌ست که‌وێ تا موجاهیدین و باقی هێزه‌سیایه‌کانی دیکه‌ بکوتێ و سه‌رکوت و ده‌م کوتیان بکات ڕاست ئاوڕی ده‌دایه‌وه‌ سه‌ر ئه‌و به‌ قه‌ولێک له‌ قاودانانه‌ی(افشاگری) به‌ ناو حیزبی تووده‌ ده‌یکردن که‌ زۆربه‌ی هه‌تره‌ زۆریان جگه‌ له‌ بوختانێکی ناڕه‌وا چیدیکه‌ نه‌بوون  و ته‌نیا بۆ خۆشیرینکردن لای رێژیم وه‌ک تاکیتیک به‌ کاری ده‌هێنان به‌ڵام تاکتیکێک که‌ به‌ خوێنی رۆڵه‌کانی گه‌ڵ ده‌بوو به‌ڕێوه‌ بچێ .

 ‌ حیزبی تووده‌ ئه‌گه‌رچی له‌باری تیئورییه‌وه‌ پڕ و خۆشی به‌ پێشه‌نگی خه‌باتی سیاسیی و مه‌ده‌نی ده‌زانی به‌لام له‌ڕاستیدا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ کات له‌ ژیان و ته‌مه‌نی خۆیدا سه‌ربه‌خۆییی سیاسیی نه‌بووه‌ و هه‌میشه‌ سیاسه‌ته‌کانی ده‌گه‌ڵ سیاسه‌تی گشتی یه‌کیه‌تی سۆڤیه‌تی ئه‌و کات ته‌راز ده‌کرد قه‌ت لێکدانه‌وه‌یه‌کی دروستی له‌ هه‌لومه‌رجی ئێران و ده‌وروبه‌ر نه‌بووه‌. حیزبی تووده‌ له‌ مێژووی خۆیدا دوو شکستی گه‌وره‌ی سیاسیی ستراتیزژی تۆمار کردووه‌ که‌ ئه‌وه‌ی دووهه‌میان به‌ جارێ ئه‌و حیزبه‌ پڕ ئه‌زموون و به‌ته‌مه‌نه‌ی له‌ مه‌یدانی سیاسه‌تی ئاکتیوی ئێران برده‌و ده‌ر و له‌ رستیدا ئاشبه‌تاڵێکی وه‌هایان کرد که‌ تا ئێستاش نه‌یانتوانیوه‌و به‌ یه‌ک له سه‌دی رابردووش جێگای خۆیان بگرنه‌وه‌. شکستی یه‌که‌می ئه‌و حیزبه‌ له‌ 28 گه‌لاوێژی 1332 بوو کاتێ به‌ هۆی لێکدانه‌وه‌ی غه‌ڵه‌تی  سه‌رکردایه‌تی ئه‌و حیزبه‌ پشتی حکوومه‌تی میللی موسه‌دیقیان به‌ردا و ئه‌و حکوومه‌ته‌ میللی و نیشتمانییه‌یان به‌ ته‌نیا هێشته‌وه‌ تا رێژیمی پاشایه‌تی زۆر به‌ هاسانی بتوانێ له‌ کووده‌تا به‌ ناو بانگه‌که‌ی "28 مرداد 32" دا ئه‌و حکوومه‌ته‌ له‌به‌ر یه‌ک هه‌ڵوه‌شێنێ و دووباره‌ فه‌زایه‌کی پۆلیسی و تۆقێنه‌ر به‌ سه‌ر ئیرانی ئه‌و کات دا زاڵ بێ. ئه‌وه‌ له‌ حاڵێکدا  بوو که‌ ئه‌و حیزبه‌ له‌و سه‌رده‌می دا له‌وپه‌ڕی هێزو و تونای خۆیدا بوو و هێزی پێویستیان بۆ به‌رگری کردن له‌ حکوومه‌تی موسه‌دیق و ده‌ستکه‌وته‌کانی خه‌ڵکی ئێران هه‌بوو.

  دووهه‌م شکستی ستراتیژی حیزبی تووده‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ‌بۆ ساڵی 1362 کاتێ سه‌رکردایه‌تی ئه‌و حیزبه‌ گویی به‌ ئاگادار کردنه‌وه‌ی ته‌نانه‌ت دۆسته‌کانی خۆشی نه‌دا و زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆریان له‌ خه‌وی شیرین دا ده‌سگیرکران و له‌ شانۆگه‌ریه‌کی ته‌له‌ویزیۆنی دا پێیان ڕه‌هه‌موو رابردوویه‌کی خۆیان خست و دانیان به‌وه‌ نا که‌ جاسووسیان بۆ حکوومه‌تی شوڕه‌وی کردووه‌. ئه‌و دۆرانه‌ سیاسییه‌و ئه‌و نه‌خوێندنه‌وه‌یه‌ی سه‌رکردایه‌تی حۆیزبی تووده‌ زه‌برێکی کاریگه‌ری له په‌یکه‌ره‌ی حیزبی تووده‌ دا و بۆ ئه‌و حیزبه‌ وه‌ها وێرانگه‌ر بوو که‌ ئیستاشی له‌گه‌ڵ دا بێ  نه‌یتوانی له‌ئاستیدا پشت راستکاته‌وه‌.

 حیزبی توده‌ ئه‌مجاره‌یان بۆیه‌ وا به‌گرانی که‌وته‌ به‌ر زه‌بری کوشنده‌  چون هه‌م خه‌ڵکی له‌ده‌ست دابوو و هه‌میش ئه‌و هاوپه‌یمانه‌ دژی ئیمپریالیستییه‌ی که‌ زۆر حیسابی بۆ ده‌کرد و به‌ قه‌ولێک ته‌نانه‌ت چه‌کی سپی بۆ ده‌کێشا وه‌های لێهه‌ڵگه‌راوه‌ پشتی له‌هه‌ردی دا که‌ هه‌رگیز جاوه‌ڕوانی ئه‌مه‌یان لێنه‌ده‌کرد.

له‌و پیوه‌ندیه‌ دا با به‌سه‌رهاتێکی بگێڕمه‌وه‌ که‌ ده‌توانێ ببێته‌ به‌ڵگه‌یه‌کیش بۆ خۆشخه‌یاڵی سه‌رکردایه‌تی حیزبی توده‌ و هه‌ڵه‌یه‌کجار زه‌قه‌کانی ئه‌و حیزبه‌.جارێکیان هاورێیانی حیزبی شیوعی عیراق سه‌ردانی ئێرانیان کردبوو ده‌گه‌ڵ هه‌ردووک سه‌رکردایه‌تی فیدائیان وحیزبی تووده‌ دانیشتبوون . له ‌گه‌رانه‌وه‌یان دا و له‌ پشت ئاشان و ناوه‌ندی قه‌ندیل، کۆبوونه‌وه‌یه‌کی گشتیان ساز کرد که‌ ئه‌وه‌نده‌ی من له‌ بیرم بێ هاوڕی که‌ریم ئه‌حمه‌د و هاوڕێیه‌کی عه‌ڕه‌ب سه‌باره‌ت به‌و سه‌ردانه‌ قسه‌یان ده‌کرد. ئه‌وان به‌ ئاشکرا باسی که‌مته‌رخه‌می و خاوخه‌یاڵی حیزبی تووده‌یان ده‌کرد و ده‌یانکوت دوومه‌سه‌له‌مان ده‌گه‌ڵ باس کردوون، یه‌کیان ئه‌وه‌ی که‌ له‌ ته‌جره‌به‌ی ئێمه‌ و حکوومه‌تی عێراق که‌ڵک وه‌رگرن و بیکه‌ن به‌ په‌ند و زۆر باوه‌ڕ به‌و دروشمانه‌ نه‌که‌ن که‌ حکوومه‌تی خومه‌ینی خستوونیه‌ ناو بازاره‌وه. هاورێ که‌ریم ئه‌حمه‌د باسی ئه‌وه‌ی کرد وکوتی پێمان کوتوون ، خومه‌ینی و حکوومه‌تی ئیسلامی ئێران نه‌ له‌ حکوومه‌تی به‌عس شۆڕشگێرتر و نه‌ دژی ئیمپریالیستی تر بووه‌، ئێمه‌ هاوپه‌یمانی بووین وهه‌ڵێته‌کاندین! به‌ڵام جوابی سه‌رکردایه‌تی حیزبی تووده‌ ئه‌وه‌ بووه‌ که‌ ئێمه‌ ئاگامان له‌ خۆمان هه‌یه‌. کاتێ پێیان ده‌ڵێن، چۆنتان ئاگا له‌ خۆتان هه‌یه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ گۆیا داوای ئادره‌سیان لێکردوون و ئێوه‌ش ئادرسی سه‌رکردایه‌تیتان به‌ خڕ و پتوونی له‌ ئیختیار ناون! ئه‌وان ئادره‌سی ئێوه‌یان بۆچییه‌؟ دووهه‌م مه‌سه‌له‌ی که‌ ئه‌و هاوڕێیانه‌ ده‌گه‌ڵ سه‌رکردایه‌تی حیزبی تووده‌یان باس کردبوو مه‌سه‌له‌ی کورد بوو، پێیان کوتبوون له‌و باره‌شه‌وه‌ دیسان له‌ ئێمه‌ ده‌رس وه‌رگرن ئێوه‌ش رۆژێک دادێ موحتاجی کوردستان ده‌بن کارێک مه‌که‌ن سبه‌ی له‌وێ جێگاتان نه‌بێته‌وه‌.  هێنده‌ دژایه‌تی کورد و حیزبه‌ کوردیه‌کان مه‌که‌ن. لێره‌ دا سه‌رکردایه‌تی حیزبی تووده‌ تووره‌ ببوو و ته‌نانه‌ت گۆیا نوره‌دین که‌یانووری سکرتێری گشتی ئه‌و حیزبه‌ ده‌ڵێ باسی ئه‌و باندانه‌ مه‌که‌ن که‌ له‌ کوردستان هه‌ن‌!

ئه‌و بیره‌وه‌ریه‌م بۆیه‌ گێڕاوه‌ تا ناخی قڕێژگرتووی سه‌رکردایه‌تی حیزبی تووده به‌رامبه‌ر به‌ مه‌سه‌له‌ی کورد بزانین، ئه‌و سیاسه‌ته‌ی که‌ هه‌م خۆیانی له‌ لێواری مه‌رگ نزیک کرده‌وه‌ و هه‌میش به‌ سه‌دان کادری دڵسۆز و تێگه‌یشتووی کورد و غه‌یره‌ کوردی حیزبی تووده‌ی وه‌ها سه‌رخورده‌ و ‌وێران کرد که‌ تا ئێستاش نه‌یان توانیبێ له‌ ره‌وتی بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی کورد و ئیران دا به‌ شیوه‌یه‌کی چالاک و دیار خۆ ده‌ر بخه‌ن. جگه‌ له‌وه‌ ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌ی حیزبی تووده‌ به‌رامبه‌ر به‌ کورد و به‌ هێزه‌ سیاسیه‌کانی وکوردستان به‌ پێچه‌وانه‌ی ئیدێعاکانی ئه‌و حیزبه که‌ خوازیاری چاره‌سه‌ری ئاشتیانه‌ی کیشی کورد بوو، وای له‌رێژیمی ئیسلامی ده‌کرد که‌ به‌ هیچ جۆرێ ئاماده‌ دانووستاندنی جیدی ده‌گه‌ڵ کورد نه‌بێ و هێرش و په‌لاماره‌کانی بۆ سه‌ر کوردستان توندتر و بێڕه‌حمانه‌تر درێژه‌و پێبدات.

حیزبی تووده‌ خۆی به‌ حیزبی دایک ده‌زانی،  مێژووی دروست بوونی ئه‌و حیزبه‌ ده‌گه‌رایه‌وه‌ 14 ره‌شه‌مه‌ی 1320  و له‌و باره‌وه‌ کۆنترین حیزبی ئێرانی ده‌هاته‌ ئه‌ژمار، ره‌نگه‌ هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م کۆن بوونه‌ پێی وابوو هه‌ر که‌س له‌ خه‌تی  سیاسه‌تی ئه‌و دا نه‌بێ لاڕێ و هه‌تڵه‌ بووه‌ و پێی وابوو ده‌بوو بگه‌ڕێنه‌ ناو باوه‌شی حیزبی دایک. حیزبی تووده‌ له‌سه‌ر ئه‌و ئه‌ساسه‌ هه‌ڵسووکه‌وتی  ده‌گه‌ڵ حیزبه‌کانی دیکه‌ ده‌کرد. حیزبی تووده‌ له‌ نامه‌یه‌ک دا بۆ حیزبی دێمۆکڕات له‌ رۆژی 22ی به‌رفرانباری 1358 داوا ده‌کات که‌ به‌ بڕیارێکی مێژوویی هه‌نگاوێکی گرینگ باوێژێ بۆ به‌هێز کردنی  به‌ره‌ی هیزه‌کانی دژی ئیمپریالیست، که‌ دیاره‌ ته‌نیا ئه‌و کات حیزبی تووده‌ی و رێکخراوه‌ ئیسلامیه‌کانی سه‌ر به‌رێژیم ده‌که‌و‌تنه‌ ناو ئه‌و به‌ریه‌وه‌ . کاتێ دوکتور قاسملووی نه‌مر ولامی حیزبی تووده‌ی دایه‌وه‌ و وێرای خوازیاری مانه‌وه‌ی پیوه‌ندی دۆستانه‌ی نێوان دووحیزب له‌سه‌ر سیاسه‌تی سه‌ربه‌خۆی حیزبی دێمۆکڕات پێداگری کرد حیزبی تووده‌ زۆریان له‌ دڵ گران هات و ورده‌ ورده‌ که‌وتنه‌ بن کۆڵ کردنی حیزبی دێمۆکرات و ته‌نانه‌ت ساز کردنی ته‌شکیلاتی سێبه‌ر له‌ ناو ئه‌و حیزبه‌ دا که‌ له‌ ئاکام دا ئینشیعابی په‌یره‌وانی کۆنگره‌ی 4 ئه‌می لێکه‌وته‌وه‌ و به‌شێکی به‌رچاو له‌ کادرو ئه‌ندامانی دڵسۆزی له‌ حیزبی دێمۆکڕات هه‌ڵبڕی و له‌باری سیاسییه‌وه‌ ئه‌وانیشی شه‌ریکی چاوره‌نووسی خۆی کرد. حیزبی تووده‌ به‌ تایبه‌تی دوای ئه‌مه‌ که‌وته‌ سه‌نگه‌رێکی ته‌واو دوژمنکارانه‌و به‌ ده‌کار کردنی خه‌راپترین و دزێوترین ده‌سته‌وشه‌کانی سیاسیی به‌رامبه‌ر حیزب و کۆمه‌ڵه‌ بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی کوردستان، وه‌ک وشه‌گه‌لی، عامل و به‌کرێگیراوی ئیمپریالیسنم و سه‌هوینیسم و باند پالیزبان و مزدوران ناتۆ و جیره‌خوارانی... و هه‌ڵبه‌ستنی بوختانگه‌لی یه‌کجار ناره‌وا مه‌یدانی بۆ کوشتاری هه‌رچی زیاتر و بێره‌حمانه‌تری کورد و ئه‌ندامان و لایه‌نگرانی حیزب و کۆمه‌ڵه‌ و مۆجاهیدین ئاواڵه‌ ده‌کرد.
 درێژه‌ی هه‌یه‌
سوپاس بۆ کاک برایم قازاق بۆ ناردنی ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌و دیکۆمێنتانه‌



Wednesday, 26 February 2014

حکوومه‌تی هه‌رێم ئه‌ولام تات و ئه‌و لام تات





حکوومه‌تی هه‌رێم ئه‌ولام تات و ئه‌و لام تات

ماوه‌یه‌که‌ بوودجه‌ی کارمه‌ندانی هه‌ریم وبه‌ گشتی بوودجه‌ی حکوومه‌تی هه‌ریم که‌ به‌ پێی یاسای حکوومه‌تی ناوه‌ندی عێراق ده‌بێ له‌ لایه‌ن به‌غداوه‌ دابین بکرێ راگیراوه‌، هۆکاری سه‌ره‌کی وه‌ک هه‌موومان ده‌زانین هه‌نارده‌ کردنی نه‌وتی کوردستانه‌ له‌ لایه‌ن حکوومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌، ئه‌و کاره‌ ده‌سه‌ڵاتی سیاسیی و ئابووری حکووومه‌تی هه‌ریم زیاتر ده‌کات و به‌ ئاشکرا ره‌وتی به‌ده‌وڵه‌ت بوونی حکوومتی کوردی خێراتر ده‌کات و هه‌ر ئه‌وه‌ش مالیکی و حکوومه‌تی ئێرانی به‌جارێ زراوبردوو کردووه‌. له‌ ناو خۆی هه‌رێمی کوردستان خه‌ڵک گوشاری له‌سه‌ره‌و له‌و هه‌لوومه‌رجه‌ ناڕازیه‌، ئامانجی حکوومه‌تی مالیکی که‌ بێگومان پیلانه‌کانی رێژیمی ئێران له‌وباره‌وه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌بات له‌و کاره‌ ئه‌مه‌یه‌ به‌ خه‌ڵکی کورد نیشان بدات که‌ حکوومه‌تی هه‌ریم چه‌نده‌ بێده‌سه‌ڵاته‌ له‌ ئاست به‌ڕیوه‌بردنی خۆی که‌ ته‌نانه‌ت ناتوانێ مووچه‌ی مانگانه‌ی کارمه‌ندانی خۆشی بدات. ئه‌و ده‌یهه‌وێ به‌ پاڵپشتی هه‌ندێ ده‌سته‌ و گرووپی ناوخۆیی کوردستان ئه‌و تۆوی ناهومێدییه‌ هه‌رچی زیاتر له‌ ناو خه‌ڵک دا بچێنێ که‌ کورد توانای به‌ڕێوه‌بردنی خۆی نییه‌ تا خه‌ون و ئاره‌زووه‌ دێرینه‌کانی بۆ بوون به‌ حکوومه‌ت به‌ جارێ له‌ بیرو هزری کۆمه‌ڵگای کوردی دا بشواته‌وه‌.




به‌داخه‌وه‌ له‌م نیوه‌ دا هه‌ندێ ده‌نگی ناشازی دژه‌ گه‌ل و دژه‌ نه‌ته‌وه‌ له‌م رۆژنامه‌و و له‌و تی ڤی ده‌بیسرێن که‌ راسته‌و راست رووی شاراوه‌یان ده‌رخستووه‌ و دییفاع له‌ مالیکی و حکوومه‌تی مالیکی ده‌که‌ن و له‌م باردووخه‌ و پێکهاتنی ئه‌م هه‌لووومه‌رجه‌ دا حکوومه‌تی هه‌رێم به‌ تاوانبار ده‌زانن و واش ده‌خه‌ڵکی دگه‌یه‌نن که‌ ئه‌مه‌ حکوومه‌تی هه‌رێمه‌ که‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ی ساز کردووه‌ نه‌ک مالیکی. هه‌مان ئامانجی حکوومه‌تی مالیکی و حکوومه‌تی گوێ له‌ مستی ئێران له‌ لاپه‌ڕه‌ی رۆژنامه‌کان و له‌ ده‌نگ و ره‌نگی تی ڤییه‌کانیان دا ره‌نگ ده‌داته‌وه‌. ئه‌و کرده‌وه‌ هیچ گومان ناهێڵنه‌وه‌ که‌ هه‌ندێ گرووپی کوردان به‌داخه‌وه‌ تا ئێستاشی ده‌گه‌ڵ بێ نه‌ هه‌ستی نه‌ته‌وه‌ییان هه‌یه‌ و نه‌ده‌زانن نه‌ته‌وه‌ نیشتمان چییه‌و کامه‌ هه‌ڵوێست له‌به‌رژه‌وه‌ندی کورد دایه‌و کامه‌یان نا. ئه‌وان هه‌ر هه‌مان قه‌وانه‌ کۆنه‌که‌ ده‌کوتنه‌وه‌ و هه‌مان سیاسه‌تی چه‌ندین ساڵی رابردوو په‌یره‌وه‌ ده‌که‌ن که‌ دژایه‌تی کردنی حکوومه‌تی هه‌رێم به‌تایبه‌تی دوای هه‌ڵبژاردنی ئه‌م دواییانه‌ی پارله‌مانی کوردستان و ده‌رکه‌وتنی ئاکامه‌کانی ئیتر له‌وپه‌ڕی خۆیدایه. ئه‌وان راسته‌خۆ بوون به‌ ده‌نگی سپای قودسی ئیرانی و له‌ بێده‌نگی بازتاب و ره‌جا نیوز دا ده‌نگیان به‌رز و دلێره‌ .



حکوومه‌تی مالیکی و سپای قودسی ئێرانی له‌ مێژه‌ به‌ته‌مان جارێکی دیکه‌ ناوچه‌ی سلێمانی و هه‌ولێر له‌یه‌ک جودا بکه‌نه‌وه‌ و کوردستانی 4 پاڕچه‌ بکه‌نه‌وه‌ به‌ 5، ئه‌و کاره‌ش سه‌ره‌داوه‌که‌ی به‌ هاوکاری هه‌ندێ رۆژنامه‌ و گۆڤار و ته‌له‌ویزیونی کوردی خه‌ریکه‌ له‌ ئامانج نزیک ده‌بێته‌وه‌. به‌تایبه‌تی کاتێ سه‌رنج بده‌ین و بببینین که‌ پاش چه‌ند مانگ له‌ کۆتایی هاتنی هه‌ڵبژاردنی پارله‌مانی کوردستان هێشتاش لایه‌نه‌کان له‌سه‌ر به‌شه‌میرات بێ له‌به‌ر چاوگرتنی پێگه‌ و جێگه‌ی خۆیان نه‌یانهێشتووه‌ حکوومه‌تی نوێ و کابینه‌ی تازه‌ی حکوومه‌تی هه‌ریم هه‌ڵبژێردرێ.



حکوومه‌تی هه‌رێم له‌ راستی دا ئێستا وای لێهاتووه‌ ده‌بێ بڵێ ئه‌ولام تات و ئه‌م لام تات ئه‌ی بابه‌ جیقم ده‌رهات. له‌لایه‌ک ده‌گه‌ڵ پیلانه‌ مه‌ترسیداره‌کانی ئێران و سوپای قودس به‌ره‌وڕوویه‌ که‌ مالیکی به‌ڕێوه‌یه‌ ده‌بات و تاوانی دژایه‌تی کردنی حکوومه‌تی سوریه‌ که‌ دژایه‌تی کردنی ئاشکرای سیاسه‌تی ده‌ره‌کی رێژیمی ئیسلامی پێوه‌ دیاره‌ ده‌داته‌وه‌ و له‌ لایه‌کیش ده‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێ گیروگرفتی ناوخۆیی به‌ره‌وڕوویه‌ که‌ وادیاره‌ ئاسۆی چاره‌سه‌ریان به‌و هه‌سته‌ نانیشتمانییه‌وه‌ که‌ له‌ حیزب ولایه‌نه‌کان و رۆژنامه‌ نووس و رۆشنبیره‌ نابه‌رپرسه‌کان ده‌بینرێ زۆر لێڵ و تاریکه. یه‌کێک له‌ خاڵه‌ هه‌ره‌ لاوازه‌کانی حکوومه‌تی هه‌رێم که‌ تا ئێستاش نه‌یتوانیوه‌ چاره‌سه‌ری بکات نه‌بوونی سیسته‌مێکی حکوومه‌تی ناحیزبیه‌ که‌ ده‌توانێ کێشه‌ حیزبی و سیاسییه‌ لاوه‌کیه‌کان لانی که‌م له‌ کاتی ئاوادا له‌ قه‌واره‌ی حکوومه‌ت دوور بخاته‌وه‌. خۆزگه‌ له‌و هه‌لوومه‌رجه‌ ئاسته‌مه‌ دا هه‌ردووک لایه‌نی پارتی و یه‌کیه‌تی به‌و قه‌ناعه‌ته‌ بگه‌ن که‌ کاتی ئه‌وه‌ هاتووه‌ واز له‌و به‌رێوه‌به‌رییه‌ حیزبی _ حکوومه‌تییه‌ بینن و خۆیان وه‌ک حیزبی سیاسی و ده‌سه‌لاتی حکوومه‌تی هه‌رێمیش وه‌ک سیسته‌مێک به‌ یاسا و بنه‌ماکانی به‌ڕێوه‌به‌ری سیسته‌می حکومه‌تی ناحیزبی بسپێرن.



Wednesday, 12 February 2014

نقورچێکی به‌ره‌ به‌یان

نقورچێکی به‌ره‌ به‌یان                      برایم جه‌هانگیری

یادکردنه‌وه‌ی دامه‌زرانی حکوومه‌تی ئیسلامی ئێران له‌ هه‌ولێر

نقورچێکی به‌ره‌به‌یان به‌و پرسیاره‌ ده‌ست پێده‌که‌م. گه‌لۆ ئێمه‌ چین وچمان ده‌وێ؟ ئایا ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌یکه‌ین و ده‌یڵێین به‌راوردی ده‌که‌بن ده‌گه‌ڵ 6 مه‌نگ له‌مه‌به‌ر؟ یان له‌بیرمان ده‌چێته‌وه‌ که‌ ئه‌و کات چمان کوتووه‌ و چۆنمان کوتووه‌، ئه‌من پیر بووم و که‌لـله‌ی کۆنم، یه‌کێ له‌وانی تازه‌ تێم بگه‌یه‌نێ ، بۆ له‌ مه‌یدانی سیاسه‌ت دا که‌س خه‌تی که‌س ناخوێنێته‌وه‌، بۆ نه‌ حیزب حیساب بۆ حزیبه‌که‌ی دیکه‌ ده‌کات و نه‌ ئێمه‌مانان هیچمان به‌ ڕبه‌ی یه‌کتر ده‌پێوێن؟

گه‌لی دۆست و براده‌ران، با هه‌ر قسه‌ی خۆمان بێ و له‌ نێومان ده‌رنه‌چێ، ئه‌رێ هه‌ر به‌ڕاستی ئه‌و حکوومه‌ته‌ هه‌رێمه‌ی باشوور، ئه‌و حکوومه‌ته‌ی که‌ پیس به‌دستمانه‌وه‌ گیری خواردووه‌ و که‌وتۆته‌ به‌رداشی نێوان به‌ره‌ی باکوور و رۆژهه‌ڵات و خه‌ریکه‌ وه‌ک ئه‌سپۆن ده‌یهاڕین چاری چییه‌و ته‌کلیفی چییه‌؟ چه‌ند مانگ له‌مه‌وبه‌ر که‌ ساڵرۆژی دامه‌زرانی حکوومه‌تی تورکیا بوو، له‌و هه‌ولێره‌ی پایته‌ختی کوردان مه‌راسیمی یادکردنه‌وه‌ی ئه‌و حکوومه‌ته‌ تورکییه‌ گیرا و زۆربه‌ی حیزبه‌کان به‌وانی رۆژهه‌لاتیشه‌وه‌ به‌شداریان تێدا کرد و کوردی رۆژهه‌ڵات چه‌ چه‌ و به‌ به‌هی بوو و نووسه‌ری ئه‌و دێڕانه‌ش به‌شداری حیزبه‌کانی به‌ هه‌نگاوێکی باش زانی و پێی وابوو حیزبی رۆژهه‌ڵاتیش هه‌نگاوێک له‌ به‌سته‌ڵه‌کی دیپلۆماسی دوور که‌توونه‌وه‌ و خه‌ریکن ده‌چنه‌ دنیایه‌کی تازه‌وه‌ و به‌ربه‌سته‌ کۆنه‌ کان لا ده‌ده‌ن.

ئه‌و کات که‌ کوردی رۆژهه‌ڵات به‌ گشتی ئه‌و هه‌نگاوه‌ی به‌ ئه‌رینی له‌قه‌ڵه‌م ده‌دا ، راست برایانی باکوور و لایه‌نگرانی پ ک ک که‌و‌تنه‌ خۆ و تا ئه‌و جێگایه‌ چوونه‌ پێش که‌ حیزبه‌کانی باشووریان به‌وانی رۆژهه‌ڵاتیشه‌وه‌ به‌ به‌ میت و حکوومه‌تی تورکیا به‌سته‌وه‌ و ئاداریان به‌سه‌ر پاداری ئه‌و حیزب و حکوومه‌ته‌وه‌ نه‌هێشت! دیاره‌ ئه‌وه‌ ئه‌رکی پ ک ک رۆژهه‌لاتیه‌کانه‌ نه‌ک ئه‌وانی باکوور. ئه‌مڕؤش حکوومه‌ته‌ ماڵوێرانه‌که‌ی هه‌ریم، وه‌ک حکومه‌تێکی مه‌نته‌قه‌یی و ناوچه‌یی ئیزنی به‌ کۆنسولگه‌ری رێژێمی فاشیستی ئێران داوه‌ تا ساڵیادی دامه‌زرانی رێژیم ئیسلامی ئێران له‌ کوردستان و له‌ پێته‌ختی هه‌رێم به‌رز رابگرن. دیسان هه‌مان به‌زمه‌ ئه‌و جار باکوور بیده‌نگه‌ رۆژهه‌ڵات ده‌و حکوومه‌ته‌ کوردییه‌ی هه‌ڵپێچاوه‌ که‌ بۆ رێگا ده‌دات له‌ هه‌ولێری پایته‌ختی حکوومه‌تی کوردی ئه‌و یاده‌وه‌رییه‌ بکرێته‌وه‌؟

پرسیار ئه‌مه‌یه‌، ئه‌وه‌ڵه‌ن ئه‌وه‌ی له‌ باشوور ده‌سه‌ڵاتی هه‌یه‌ حکوومه‌ته‌ نه‌ک حیزب، با ئێمه‌ پێمان وابێ حیزب حکوومه‌ت ده‌کات خه‌ڵکی هه‌نده‌ران به‌ دۆست و دوژمنه‌وه‌ ئه‌و راستیه‌ی قه‌بووڵ کردووه‌ که‌ هه‌رێمی کوردستان خاوه‌نی حکوومه‌تێکی کوردییه‌ که‌ سه‌ت قات به‌ هێزتر و ئه‌منتر و جێگه‌ی متمانه‌تره‌ له‌ حکوومه‌ته‌ ناوه‌ندییه‌که‌ی به‌غدا، بۆیه‌ زۆربه‌ی وڵاتانی دنیا له‌و هه‌رێمه‌ و له‌ پێته‌خته‌که‌ی سه‌فاره‌ت و کۆنسولگه‌ری خۆیان کردۆته‌وه‌ و له‌وێڕا به‌ خه‌یاڵێکی ئاسووده‌تر له‌وه‌ی به‌غدا پێوه‌ندییه‌ دیپلۆماسیه‌کانیان درێژه‌ ده‌ده‌ن . ئایا ئه‌گه‌ر ئه‌و حکوومه‌ت کوردییه‌ له‌ سه‌ر داوای ئێمه‌ ده‌ست له‌و پیوه‌ندیانه‌ هه‌ڵگرێ ده‌بێ ده‌گه‌ڵ کێ و له‌ کام رێگاوه‌ پێوه‌ندی بازرگانی و دیپلۆماسیه‌کانی به‌روه‌رار کات؟ هه‌رچوار ده‌وری هه‌ر ئه‌مانه‌ن و دڵنیا بن هه‌مووشی پێێ دوژمنن به‌ حکووومه‌تی ناوه‌ندی عێراقیشه‌وه‌، ئیدی ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ناتواننن راسته‌وخۆ دوژمنایه‌تی خۆیان ده‌رببڕن یه‌کێک له‌ هۆکاره‌کان سه‌رکه‌وتنی دیپلۆماسیه‌تی حکوومه‌تی هه‌رێمه‌ . ئه‌وه‌ راستیه‌که‌ با ئێمه‌مانان پێمان ناخۆش بێ به‌ڵام ئه‌و پێوه‌ندیانه‌ و ئاسته‌م بوونی هه‌لوومه‌رجی حکوومه‌تی هه‌رێمی تێدایه‌ راست وه‌ک وه‌عزی ئه‌و مه‌لایه‌ وایه‌ که‌ ده‌ڵێ پردی سیڕات له‌ مووی باریکتره‌ و له‌ ئه‌ڵماسی تیژتره‌ و پیاوم ده‌وێ پێیدا بپه‌ڕێته‌وه‌! ئاخر بڕێک ئینساف و تۆزێ خوێندنه‌وه‌ی واقعی مه‌سه‌له‌کان خه‌راپ نییه‌. باشه‌ بۆ حیزبه‌کانی رۆژهه‌ڵات سه‌رکه‌وتنی دیپلۆماسیه‌ که‌ به‌شداری جه‌ژنی ساڵرۆژی حکوومه‌تی تورکیا بکه‌ن و بۆ کوردانی تورکیا ره‌وایه‌ پێوه‌ندیه‌ قووڵ و دیار و نادیاره‌کانیان له‌ گه‌ڵ حکوومه‌تی فاشیستی ئێران هه‌بێ وکوردانی رۆژئاوا مافی خۆیان بێ بۆ په‌ره‌ پێدانی پێوه‌ندیه‌ دیپلۆماسیه‌کانیان سه‌ردانی ئانکارا و تاران بکه‌ن و ئه‌وه‌ به‌ ده‌سکه‌وت دابندرێ به‌ڵام بۆ حکوومه‌تێک که‌ ئیعتیبار و سه‌نگی نێوده‌وڵه‌تی هه‌یه‌ ئه‌و پێوه‌ندیانه‌ خه‌یانه‌ت و جنایه‌ته‌؟

هاوڕێیان ، دۆستانی زێده‌ ئازیز، با به‌ چاوێکی واقع بینه‌وه‌ بڕواننینه‌ مه‌سه‌له‌کان، ئه‌وه‌ی که‌ حکوومه‌تی هه‌رێم رێگا ده‌دا به‌ تورکیا یان ئێران که‌ ساڵیاری دامه‌زرانی ئه‌و حکوومه‌تانه‌ له‌ هه‌رێمی کوردستان بکرێته‌وه‌ خه‌راپ نییه‌ ئه‌گه‌ر خه‌راپ بێ له‌ چۆنیه‌تی یادکردنه‌وه‌ه‌که‌دایه‌. یادکردنه‌وه‌ی مه‌رگی خومه‌یه‌نی له‌ هۆڵی پێشه‌وا قه‌باحه‌ته‌ ده‌نا ئێران ده‌ی هه‌وێ له‌و وڵاته‌ به‌ هه‌ر نیازێک بێ و یه‌ک له‌وان ره‌شکردنی حکوومه‌تی هه‌رێم له‌به‌ر چاوی کوردان ئه‌و یاده‌وه‌ری و مه‌راسیمانه‌ بگرێ و یادیان بکاته‌وه‌. خۆزگه‌ تۆزێک به‌ وردبینی زیاتره‌وه‌ و به‌ دووربینی و واقع بینییه‌وه‌ بۆ مه‌سه‌له‌کان بچین.


دڵت بردم ده‌ڵێی سه‌ودایه‌ سه‌ودا
قه‌فی زنجیره‌ بسکت یانه‌ هه‌ودا
ده‌ڵێم ته‌نیا شه‌وێ دێمه‌ ژوانت
ده‌ڵێی ره‌نگه‌ که‌ بیبینی له‌ خه‌ودا
*****
دەڕۆم دیسا بۆ لای ئه‌و به‌ژن و باڵا
چ باڵایه‌کی ڕه‌خته‌ی ڕێکی واڵا
ده‌لێم کیژێ له‌ شۆڕشی نوێی خه‌یاڵم
نیاز وایه‌ ئه‌تۆ دانێم به‌ ئاڵا
*****
په‌شێواوه‌ له‌ دووریی تۆ خه‌یاڵم
شێواندووته‌ به‌ جارێ ماڵ و حاڵم
له‌ زستانی دڵی تۆدا سڕم من
ئومێده‌ بێ شنه‌ی بادی شه‌ماڵم
******
دڵت سه‌خته‌ بڵێم چۆنه‌ قه‌ڵایه‌
نیگات تیره‌ له‌ بۆ جه‌رگم به‌ڵایه‌
به‌ڵا دیاره‌ و قه‌ڵا کوانێ ده‌گیرێ
ده‌بێ چ بکه‌م ده‌گه‌ڵ تۆدا خوڵایه‌
*****
بڵێسه‌ی ئاگری ئه‌م عه‌شقه‌ خۆی بوو
نیازی کوشتن و ئازاری تۆی بوو
وه‌کوو کارمامزێ وا بوو له‌ ڕه‌ودا
له‌ ئاکار و له‌ دڵدا خووی هه‌ڵۆی بوو
*****
ده‌سا جوانێ بڕۆ ئێواره ئێوار
له‌ دڵداری منم بێ واری بێ وار
وه‌ره‌ فه‌رموو سه‌ری ئه‌م عه‌شقه‌ ببڕه‌
به‌ په‌نجه‌ی ناسکت بێ داد و هاوار

ڕه‌وه‌ند 1378 مه‌هاباد

Tuesday, 11 February 2014

خدر کاکیل قاره‌مانی گرتنی پێگه‌ و ره‌بیه‌کان



خدر کاکیل قاره‌مانی گرتنی پێگه‌ و ره‌بیه‌کان

ره‌نگه‌ زۆر بن ئه‌وانه‌ی ناویان له‌ مێژوودا وه‌ک خۆی و به‌ حه‌ق تۆمار نه‌کراوه‌ و زۆر که‌س ئاگای لێیان نیه‌، زۆرن ئه‌وانه‌ی به‌ ئیمان و باوه‌ڕ به‌ رێگایه‌کی پڕ له‌ سه‌روه‌ری و باوه‌ڕ به‌ ئازادی، دژایه‌تی و به‌گژداهاتنه‌وه‌ی زۆرداری و له‌ ئاکام دا فیدا کردنی ته‌مه‌ن و له‌ نهایه‌ت دا ژیان و گیانیان ده‌بوایه‌ ناویان چووبا ڕیزی قاره‌مانانی گه‌ل و په‌یکه‌ره‌ی زێریان لێدروست کرابا.

خدر کاکیل ره‌واندزی یه‌کێک له‌و ده‌یان وبگرە سەتان قاره‌مانه‌ی حیزبی شیوعی بوو که‌ له‌ سه‌ختترین کاته‌کاندا و له‌ دژوارترین رۆژه‌کانی خه‌بات دا، ته‌نگیان به‌ دوژمن هه‌ڵده‌چنی، خدر کاکیل یه‌کێک له‌و فه‌رمانده‌ ئازا و چاو نه‌ترسانه‌ بوو که‌ که‌متر ره‌بیه‌ و پایگا هه‌بوو له‌ به‌رامبه‌ر پلان و به‌رنامه‌ی گرتنی ئه‌و قاره‌مانه‌ دا خۆ رابگرێ هه‌ر بۆیه‌ به‌ "قاره‌مانی گرتنی ره‌بیه‌کان" ناوبانگی ده‌رکردبوو. 


له‌ بیرمه‌ جارێکیان له‌ پشت ئاشان و کاتێ خه‌به‌ری لێدانی ره‌بیه‌ و پێگه‌یه‌کی دوژمن له‌ لایه‌ن خدر کاکیله‌وه‌ هات که‌ گۆیا جێگاکه‌ی زۆر ئاسته‌م بووه‌، هه‌موو به‌ نیگه‌رانی چاوه‌ڕێی دوایین هه‌واڵه‌کانی ئه‌و شه‌ڕه‌ و ئاکامی ئه‌و شه‌ڕه‌ بوون. ئه‌و کات من لای چه‌ند هاوڕێیه‌کی عه‌ڕه‌ب ڕاوه‌ستابووم که‌ باسی ئاسته‌م بوونی بنکه‌ سه‌ربازیه‌که‌ی به‌عسیان ده‌کرد که‌ خدر کاکیل په‌لاماری دابوو، زۆر نیگه‌ران بوون له‌ ئاکامی شه‌ڕه‌که‌. هێنده‌ی پێنه‌چوو ده‌م و چاوه‌کان گه‌شانه‌وه‌ و خه‌به‌ر بڵاو بۆوه‌ که‌ پێگه‌ سه‌ربازیه‌که‌ به‌ ته‌واوی که‌وتۆته‌ ده‌ستی پێشمه‌رگه‌کانی شیوعی . له‌ دوا جار دا هاورێیه‌کی عه‌ڕه‌ب به‌ پێکه‌نینه‌وه‌ باسی ئه‌وه‌ی ده‌کرد که‌ له‌ له‌و هه‌ڵمه‌ته‌ دا و له‌ ماوه‌ی که‌متر له‌ سه‌عاتێکدا ده‌ستیان به‌ سه‌ر ته‌واوی ئه‌و ڕه‌بیه‌ و بنکه‌ نزامییه‌ داگرتووه‌ هه‌موو چه‌ک و چۆڵ و ته‌نانه‌ت چه‌ند ئێستری بنکه‌که‌شیان ده‌گه‌ڵ خۆیان هینابوو.


خدر کاکیل کوڕه‌ زه‌حمه‌تکێشێک، کرێکارێکی ئاره‌ق رشتوو، ره‌نجده‌ریکی به‌ مانای واقعی بوو، له‌ ساڵی 1929 له‌ شاری ره‌واندوز له‌ دایک ده‌بێ. له‌ ساڵی 1981 دا ده‌چێته‌ ڕیزی تێکۆشه‌رانی حیزبێ شیوعی و چه‌کی دیفاع له‌ گه‌له‌گه‌کی ده‌کاته‌ شان. به‌داخه‌وه‌ ئه‌و قاره‌مانه‌ که‌ داه‌بوایه‌ کورد هه‌ر به‌ هۆی ئه‌و هه‌مووه‌ زه‌بره‌ کوشنده‌ی له‌ ژێر فه‌رمانده‌یی ئه‌و دا وه‌دوژمنی دڵره‌قی وه‌ک به‌عس که‌وت په‌یکه‌ره‌ی زێڕێنی بۆ دروست بکه‌ن، له‌ مانگی ئایاری 1983 دا و له‌ گوندی بۆڵێ له‌ هێرشی یه‌کیه‌تی نیشتمانی دا بۆ سه‌ر بنکه‌ی سه‌ره‌کی و ڕێبه‌رایه‌تی حیزبی شیوعی شه‌هید ده‌بێ. من له‌ کاتی شه‌هید بوونی خدر کاکیل له‌ ده‌وروبه‌ری ئیزگه‌ی رادیۆی حیزب بووم و زۆر له‌ مه‌یدانی شه‌ڕه‌که‌ی خدر کاکیل دوور نه‌بووم، هه‌واڵی شه‌هید بوونه‌که‌یم هه‌ر ئه‌و کات بیست، تا ئه‌و ده‌قیقه‌یه‌ حیزبی شیوعی له‌و شه‌ڕه‌ دا زۆڕ شه‌هیدی دابوون به‌لام هه‌واڵی شه‌هید بوونی خدر کاکیل ته‌مێکی لێڵی پڕ له‌ خه‌م و په‌ژاره‌ به‌سه‌ر ئاسمانی پشت ئاشان و قه‌ندیلی سه‌ربه‌رز دا کێشا. به‌ ته‌واوی وجووده‌وه‌ هه‌ستم ده‌کرد که‌ چ غه‌مێکی گران ئه‌و ناوه‌ی پڕکردووه‌، ده‌نگی قرمه‌ی تفه‌نگان و ویزه‌ی گوولـله‌ چر‌که‌یه‌ک بێده‌نگ نه‌دەبوو، مه‌رگ هه‌ر چه‌ند هه‌نگاو ئه‌ولاتر بازاڕی گه‌رم بوو، به‌ڵام منیش وه‌ک یه‌کیک له‌و که‌سانه‌ی ده‌ووروبه‌ر گوێم له‌و ویزه‌ی ئه‌و گولـلانه‌ نه‌بوو به‌ڵکوو خه‌می له‌دست دانی خدر کاکیل کاس و گێژی کردبووم. ئێساتش که‌ ئه‌و باسه‌ ده‌گێڕمه‌وه‌ قورسایی ئه‌و خه‌مه‌ له‌سه‌ر سینگم به‌ته‌واوی هه‌ست پێده‌که‌م.


جگه‌ له‌مه‌ به‌ بڕوای من کاره‌ساتبارتر له‌ شه‌هید بوونی ئه‌و که‌سانه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئێستاش هیچ راگه‌یاندنیک ناوێری و نایهه‌وێ باسێ چۆنیه‌تی شه‌هید بوونه‌که‌ی بکا. باسی ئه‌و مه‌فره‌زه‌ی پژده‌ره‌ بکات له‌ شه‌ڕێکی نابه‌رابه‌ر ده‌گه‌ڵ یه‌کیه‌تی دا و له‌ حاڵێکدا ئه‌وان سه‌ری چییایان به‌ده‌سته‌وه‌ بوو په‌له‌که‌ی پژده‌ریش که‌ له‌ 24 که‌س پێکده‌هات و زیاتر له‌ نیوه‌یان شه‌هید بوون خواره‌وه‌ی دامێنی چیاکه‌یان پێ بوو، به‌ڵام ئاماده‌ نه‌بوون ته‌سلیم بن و شوێنه‌که‌ چۆل بکه‌ن. ئێستاش باسی چۆنیه‌تی شه‌هیدبوونی ئه‌وو که‌سانه‌ ناکرێ که‌ تێکڕایان ده‌بنه‌ نزیک 80 و چه‌ند که‌س چون له‌ شه‌ڕی براکوژی دا بەفەرمانی نەوشیرەوان مستەفا شه‌هید بوون، چەندین کادری خاوەن پلە و شەهادەی باڵا له‌و شه‌ڕه‌دا شه‌هید بوون که‌ له‌ وڵاتی روسیا و باقی ولاتانی ئوروپایی ڕا بۆ خزمەت بەگەل ونیشتمان گه‌ڕابوونه‌وە  و چه‌کی دژی زۆرداری و دیکتاتۆڕیان له‌ شان کردبوو. ‌ ئه‌وه‌یه‌ ئاکامی شه‌ڕی براکوژێ و ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و کاره‌ساته‌ی هه‌موومان هه‌ر ده‌م ده‌بێ نه‌فره‌تی لێبکه‌ین.


یادێ خدر کاکیل، قاره‌مانی گرتنی ره‌بیه‌کان هه‌رده‌م له‌ دڵدا زیندوو.

یادی هه‌موو قوربانیانی کاره‌ساتی شوومی شه‌ڕی براکوژی به‌خێر و نه‌فره‌ت و شه‌رمه‌زاری بۆ ئه‌و که‌س و لایه‌نانه‌ی ده‌بنه‌ سه‌به‌بی شه‌ڕی ئابڕووبه‌رانه‌ی براکوژی

Monday, 10 February 2014

با چیدیکه‌ به‌ ڕێژیمی فاشیستی مه‌سه‌بی ئێران نه‌ڵێن جه‌مهووری
 
 
 

له‌ لاپه‌ڕه‌ی 22 ی 30 خه‌زه‌لوه‌ری 1381 ی رۆژنامه‌ی کوردستان ئۆرگانی کومیته‌ی ناوه‌ندی حیزبی دێمۆکڕات دا بابه‌تێکم به‌ ناوی " رێزیمی ئێران، کۆمارێ یان حکوومه‌تی موتڵه‌قه‌ی ولایه‌تی فه‌قیه‌" بڵاو کرده‌وه‌ و به‌ زۆر هۆکار ئاماژه‌م به‌وه‌دا که‌ ئه‌و رێژیمه‌ ته‌نیا به‌و هۆ‌یه‌ی که‌ چوار ساڵ جارێک هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆک کۆماری ئه‌نجام ده‌دا و سه‌رۆک کۆمار به‌ ده‌نگی راسته‌و خۆی خه‌ڵک هه‌ڵده‌بژێردرێ،‌ ناکرێ و ناتوانرێ حکوومه‌تێکی کۆماری بێ. له‌و بابه‌ته‌ دا ئاماژه‌م به‌وه‌ کردبوو که‌ ، ئه‌گه‌ر ئاوڕێک بۆ دواوه‌ بده‌ینه‌وه‌ و مێژووی هه‌ندێ له‌و رێژیمه‌ دیکتاتۆڕانه‌ سه‌یر بکه‌ین که‌ پێشگری جه‌مهووریان به‌ حکوومه‌ته‌که‌ی خۆیانه‌وه‌ لکاندبوو، ده‌بینین هه‌ر هه‌موویان هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆک کۆماری ئه‌نجام ده‌ده‌ن . (ئیستا ده‌بێ بڵێین ئه‌نجامیان ده‌دا) له‌ حاڵێکدا به‌ڕاستی هیجیان فڕییان به‌سه‌ر جه‌مهووری و کۆمارییه‌وه‌ نییه‌ و نه‌بووه‌، یه‌کیه‌تی سۆڤیه‌تی پێشوو و هه‌موو حکوومه‌ته‌ سۆسیالیستیه‌کانی به‌ ناو ئوروپای شه‌رقی، جه‌مهوری عه‌ره‌بی سوریا، جه‌مهوری عه‌ره‌بی لیبیا، جه‌مهوری عه‌ره‌بی عێراق و جه‌مهوری ئیسلامی ئێران و .....
کاتێ باسی حکوومه‌تی کۆماری و جه‌مهووری ده‌کرێ راست ده‌بێ بگه‌رێنه‌وه‌ بۆ ناوه‌ڕۆکی ئه‌و ناوه‌ و بچینه‌ بنج وبناوانی چۆنیه‌تی هه‌ڵبژاردنی ناوی جه‌مهوور یان کۆمار بۆ سیسته‌می وڵاتێک. کاتێ باسی حکوومه‌تی کۆماری ده‌که‌ین یانی حکوومه‌تێک که‌ خه‌ڵک هه‌ڵی ده‌بژێرێ و راسته‌وخۆش خه‌ڵک به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌که‌ی ده‌کات. له‌و حکومه‌ته‌ دا هه‌ڵبژاردن و هه‌ڵبژێران ئازاده‌ و هه‌رکه‌س بۆی هه‌یه‌ خۆی بۆ سه‌رۆک کۆماری ئه‌و وڵاته‌ دیاری بکات. هه‌ر که‌سیش بۆی هه‌یه‌ به‌ دڵخوزی خۆی ده‌نگ بدا‌ به‌و کاندیدایه‌ی که‌ ده‌یهه‌وێ. هه‌مووشمان باش ده‌زانین که‌ هه‌ر له‌م شه‌رت و مه‌رجه‌ دا که‌ گرینگترین روداوی شه‌عیه‌ت دانی جه‌مهورییه‌ ئه‌و رێژیمانه‌ ئه‌و مه‌رجه‌یان نه‌پاراستووه‌ و له‌ به‌ر چاو نه‌گرتووه‌. جا بۆیه‌ به‌ هه‌ۆیه‌ و به‌ زۆر هۆکاری دیکه‌ رێژیمی ئیسلامی ئێران نه‌ کۆمارییه‌ و نه‌ جه‌مهووری و با بڕیار بده‌ین له‌مه‌و دوا ناوی جه‌مهووری له‌و سیسته‌م و ده‌سه‌ڵاته‌ ره‌ها و دیکتاۆڕه‌ نه‌نێین و هه‌ر به‌ ناوی خۆی واته‌ ، حکوومه‌تی ئیسلامی یان رێژیمی ئیسلامی بانگی باسی بکه‌ین.
من وه‌ک خۆم و له‌و کاته‌ی که‌ من ته‌نانه‌ت له‌ رۆژنامه‌ی کوردستان ئورگامی حیزبی دیمۆکراتیش دا کارم کردووه‌ پێم وا بێ جگه‌ له‌ یه‌ک دوو بابه‌تی سه‌ره‌تایی ئه‌وانی دیکه‌م له‌و رۆژنامه‌یه‌ش دا هه‌رگیز ناوی جه‌مهووریم بۆ رێژیمی ئیسلامی ئێران به‌کار نه‌هێناوه‌. دوای ئه‌مه‌ش تا ئێستا زیاتر له‌ ده‌ساڵه‌ هه‌رگیز ئه‌و رێژیمه‌م به‌ ناوی کۆماری و جه‌مهووی له‌ بابه‌تی نووسراو ڕا بگره‌ تا دیمانه‌ی رادیۆیی و ته‌له‌ویزیۆنی بپیناسه‌ نه‌کردووه‌ و ناوم نه‌هێناوه‌. حه‌یفه‌ زۆریش حه‌یتفه‌ ناوی جه‌مهووری له‌ رێژێمێک بنرێ که‌ هیچ بنه‌مایه‌کی جه‌مهووری وکۆماری تێدا نییه‌و ره‌چاو نه‌کراوه‌.

Wednesday, 5 February 2014

ده‌وری حیزبی کوردی له‌ په‌ره‌ پێدانی توند و تیژی دا



  ده‌وری حیزبی کوردی له‌ په‌ره‌ پێدانی توند و تیژی دا              برایم جه‌هانگیری

توند و تیژی له‌ گوتاره‌وه‌ بۆ کردار

 توند و تیژی چ له‌ گوتاردا و چ به‌کرده‌وه‌ که‌ له‌راستیدا ته‌اوکه‌ری یه‌کترین و ده‌سته‌ بران، چ له‌ رابردوو و چ له‌ ئێستا دا له‌ ناو ئه‌و گه‌ل و وڵاتانه‌ دا زیاتر له‌ بڕه‌و دایه‌ که‌ یه‌که‌م هه‌ڵگری ئایینی ئیسلامن و دووهه‌م له‌ رووی پێشکه‌وتنی ئابووری وپێشه‌سازیدا که بێگومان پێشکه‌و‌تنی کۆمه‌ڵایه‌تیش ده‌گه‌ڵ خۆیدا دێنێ دواکه‌وتوون و هێشتا وه‌ک ده‌ڵێن مۆدێرنیته‌ وه‌ک سیسته‌می ئابووری، سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی رووی تێنه‌کردوون. ‌توند و تیژی له‌ گوتار و له‌ هه‌لسوکه‌وتدا خه‌سله‌ت  ومۆرالێکه‌ که‌ که‌ تاک هه‌ر له‌ منداڵییه‌وه‌ ده‌گه‌ڵی ڕادێ، ئه‌و له‌ ناو بنه‌ماڵه‌ دا یه‌که‌م گه‌رای په‌روه‌رده‌ی له‌ ناو ده‌روونی دا ده‌چێندرێ و پاشان ئه‌و په‌روه‌رده‌یه‌ چ به‌ باری ئه‌رینی و چ به‌ باری نه‌رینی دا ده‌گه‌ڵی ده‌ژی و ده‌گه‌ڵی نه‌شو نما ده‌کا و هه‌ڵده‌دا.
 ئیحسان ته‌به‌ری نووسه‌ری ناوداری ئێرانی له‌ کتێبێک دا به‌ نێوی " روخساری مرۆڤێکی شۆڕشگێر"  قۆناخی په‌روه‌رده‌ی مرۆڤ به‌ سێ به‌ش ده‌زانێ و قۆناخی هه‌ره‌ هاسان بۆ په‌روه‌رده‌ی مرۆ به‌ قۆناخی هاسان په‌روه‌ر ناوده‌بات که‌ له‌ منداڵییه‌وه‌ تا مێرمنداڵی درێژه‌ی ده‌بێ. ئه‌و قۆناخه‌ له‌ ڕاستیدا ئه‌و ده‌رفه‌ت و ئیمکانه‌یه‌ که‌ باب و دایک له‌ ناو ماڵ دا ده‌یان هه‌وێ منداڵه‌که‌یان ڕابێنن و په‌روه‌رده‌ی بکه‌ن که‌ ئه‌گه‌ر هه‌موو دایک و بابێک له‌و بواره‌ دا یه‌ک شێوه‌ی ته‌ربیه‌تی و په‌روه‌رده‌یی هه‌بێ ئه‌وه‌ ده‌توانێ ببێته‌ شیوه‌یه‌کی درو‌ستی په‌روه‌رده‌ له‌ ناو کۆمه‌ڵگا دا و دوارۆژێکی روون بخاته‌ پێش چاوی رۆڵه‌کان. به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ وڵاتانی دواکه‌وتوو نه‌ سیسته‌م و‌ نه‌ده‌سه‌ڵات و نه‌ کۆمه‌ڵگاش ئه‌وه‌نده‌ پێشکه‌وتوو نییه‌ که‌ هه‌ست به‌و به‌رپرسایه‌تیه‌ بکات که ئه‌و سه‌رنجه‌ ده‌توانێ له‌‌ دوارۆژ دا ببێته‌ نوخته‌ هومێدی کۆمه‌ڵگایه‌کی سالم و پێگه‌یشتوو که‌ سبه‌ی مندڵه‌کانی خۆمانی تێدا ده‌ژین و ئه‌وانیش هه‌ر ده‌بن به‌ باب و ده‌بێ منداڵ په‌وروه‌رده‌ بکه‌ن و بیخه‌نه‌ ناو ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ به‌ڵام ئه‌و په‌روه‌رده‌یه‌ وه‌ک شتێکی نیسبی نه‌بێ و نادیار نه‌بێ ده‌وری نییه و به‌تایبه‌تی له‌به‌ر ئه‌وه‌ی سیسته‌مێک له‌ ئارادا نیییه‌ که‌ ئاوڕی جیددی له‌و بابه‌ته‌ بداته‌وه‌ و به‌ هێندی بگرێ به‌داخه‌وه‌ له‌و باره‌وه‌ جارێ زۆر کؤڵه‌وارین.
 خاڵی گرینی دیکه‌ له‌م نێوه‌ دا ئه‌مه‌یه‌ که‌ به‌و پێیه‌ی له‌سه‌ره‌وه‌ باسمان کرد په‌روه‌رده‌ی منداڵ هه‌رچه‌ندی له‌ ناو ماڵدا دروست بێ به‌ڵام کاتێ منداڵ بۆ قوتابخانه‌ له‌ ماڵ دێته‌ ده‌ر و نێوه‌ی زیاتری کاتی ئاکتیوی خۆی له‌ده‌ره‌وه‌ی ماڵ ده‌مێنیته‌وه‌ و ده‌گه‌ڵ منداڵی دیکه‌ له‌ هه‌لسو که‌وت دایه‌ له‌ ئاکام دا ئه‌و په‌روه‌رده‌کردنه‌ جێگا ناگرێ و له‌ جیات ئه‌و، په‌روه‌رده‌ی ده‌ره‌وه‌ی ماڵ، واته‌ په‌روه‌رده‌ی ناو مه‌دره‌سه‌ و کۆمه‌ڵگا شوێنی راسته‌وخۆ و کاریگه‌رتر له‌سه‌ر ئه‌و منداڵه‌ داده‌نێ و له‌ کۆتایی دا داده‌بینین  که‌ کولکتوره‌ گشتیه‌که له‌باری په‌روه‌رده‌وه‌‌ به‌ برێکی که‌م جیاوازی ده‌گه‌ڵ یه‌کتری له‌ ناو کۆمه‌ڵگا دا ده‌چه‌سپێ .
 کام کۆمه‌ڵگا و کام کولتور
 مه‌به‌ستی باسه‌که‌ی من کۆمه‌ڵگای کورده‌واریه‌، ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ی تا ئێستاش یاسا و رێسا شه‌ڕعیه‌کان تێیدا حاکمن. ئه‌و یاسایانه‌ی‌ له‌ زۆر باره‌وه‌ بۆنه‌ته به‌شێک له‌ ژیانی رۆژانه‌مان و هه‌لسوکه‌تی رۆژانه‌مان، ژن له‌و کۆمه‌ڵگایه‌ دا به‌توندترین شیوه‌ ده‌درێته‌ به‌ر په‌لاماری فیزیکی و هه‌موو ماف و ئازادیه‌کی هه‌م له‌ لایه‌ن ده‌سه‌ڵات و هه‌م له‌ لایه‌ن کۆمه‌ڵگای پیاو سالاره‌وه‌‌ لێ زه‌وت ده‌کرێ، ئه‌و ره‌فتاره‌ له‌ راستیدا‌ یانی سه‌رکوت کردن و خنکاندنی هه‌ست و نه‌ستی نیوه‌ی کۆمه‌ڵ. منداڵ هه‌ر له‌ ماڵ را تا ده‌گاته قوتابخانه‌ وه‌ک بناخه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی سیسته‌ماتیک و مودێرن، له‌گه‌ڵ لێدان و توند و تیژی جه‌سته‌یی به‌ره‌وڕوویه‌. هه‌ر ئه‌و منداڵه‌ به‌و ره‌فتاره‌ توند و تیژه‌ی ده‌گه‌ڵی ده‌کرێ خوو ده‌گرێ و فێر ده‌بێ و سبه‌ی ‌به‌ هه‌مان نه‌فه‌س و به‌ هه‌مان عه‌قڵیه‌ت گه‌وره‌ده‌بێ و هه‌مان ره‌فتاری باوی ناو کۆمه‌ڵگا له‌ ماڵ و له‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌کاته‌ ئاوێزه‌ی گوێی. هه‌ر ئه‌وه‌ش وایکردووه‌ که‌ کۆمه‌ڵگای کوردی وه‌ک باقی کۆمه‌ڵگاکانی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ببێته‌ کۆمه‌ڵگایه‌ک که‌ ناخی پڕ بێ له‌ قین و بوغز و به‌رامبه‌ر زۆر رووداو و پێشهاتی سیاسیی کۆمه‌ڵایه‌تی و زۆر جارکاردانه‌وه‌ی پراو پڕ له‌ توند و تیژی له‌ خۆی نیشان بدات. ‌ 
له‌ کوردستان ئه‌گه‌رچی تا ئێستاش به‌ربه‌ستیکی چڕ و پڕ له‌به‌ر ده‌م ئازادی کار و تێکۆشانی حیزبه‌کاندا هه‌یه‌ به‌ڵام گه‌و‌ره‌ترین رێکخراوی سیاسیی- کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ هه‌ر 4 پارچه‌ هه‌ر حیزبه‌کانن. ئه‌وانن که‌ زۆرترین خه‌ڵکیان  له‌ ده‌وری خۆیان کۆ کردۆته‌وه‌، ئه‌وانن که‌ زۆرترین گوێگر و بیسه‌ریان هه‌یه‌ و به‌تایبه‌تی به‌ هۆی هه‌بوو نی رادیۆ و تی ڤی له‌ چه‌ندین ساڵ له‌مه‌وبه‌ره‌وه‌ کارتێکه‌ری ئه‌وان له‌ سه‌ر کۆمه‌ڵ و له‌ سه‌ر خه‌ڵک حاشا هه‌ڵنه‌گره‌. ‌ به‌داخه‌وه‌ له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌وان ئاوڕی جیددی له‌و بابه‌ته‌ بده‌نه‌وه‌ و هه‌نگاوێکی ئه‌رینی بۆ که‌م کردنه‌وه‌ی ئه‌و وه‌زعه‌ هه‌ڵێننه‌وه‌ که‌ ئیدی خه‌رکه‌ی ده‌بێته‌ به‌شێکی جیا نه‌کراوه‌ که‌ کولتوری کوردان، راسته‌و خۆ ناڕاسته‌و خۆ بوون به‌ هۆی زیاتر بوون و ته‌شه‌نه‌ کردنی هه‌رچی زیاتری ئه‌و هه‌ڵسووکه‌ته‌ یه‌کجار پڕ له‌ شووره‌ییه‌ که‌ هه‌ندێ جار قه‌باحه‌ت و حه‌یاچوونیش ناتوانێ وشه‌یه‌کی پڕ به‌ پێست بێ بۆ هه‌ڵوێست و ده‌ربڕینه‌کان به‌رامبه‌ر به‌یه‌کتری و به‌رامبه‌ر به‌ لایه‌نه‌ جودابیره‌کان یان به‌رامبه‌ر به‌ مه‌سه‌له‌ پیوه‌ندیداره‌کانی رۆژ.
 باشووری کوردستان
 له‌ باشووری کوردستان گوتاری توند و تیژ که‌ له‌ راستیدا به‌شێکی دانه‌بڕاوی حکوومه‌ته‌ یه‌ک له‌ دوای یه‌که‌کانی عه‌ڕه‌ب و به‌ تایبه‌تی حکوومه‌تی به‌عسی عێراق بووه‌ و راسته‌و خۆ شوێنی له‌سه‌ر خه‌ڵکی ئه‌و به‌شه‌ له‌ نیشتمان داناوه‌. هه‌ر وه‌ک له‌ رۆژهه‌ڵاتیش به‌ هه‌مان شێوه‌ و له‌ باکوور و له‌ رۆژئاواش به‌ هه‌مان شێوه‌. ئه‌وه‌ش شتێکی سروشتیییه‌ که‌ به‌شیک له‌ کولتوری گشتی سیسته‌م و ده‌سه‌ڵاتی حاکم به‌ شێوه‌ی ئوتوماتیک ده‌خزێته‌ ناو کۆمه‌ڵگا و ئیتر شوێن و کاریگه‌ری ته‌واوی له‌سه‌ر داده‌نی. حکوومه‌تی به‌عث وه‌ک یه‌کێک له‌ دڕنده‌ترین حکوومه‌ته‌کانی سه‌رده‌م ده‌ستی به‌ خوێنی سه‌دان ئینسانی بێتاوان و بێ گوناه سوور بوو، هه‌واڵی کوشتن و بڕێن و ئیعدام کردنی تێکۆشه‌رانی کورد و عه‌ڕه‌ب ‌ به‌شێک بوو له‌ خۆراکی ته‌بلیغاتی هه‌م‌ووڕۆژه‌ی ئه‌وریژێمه، حکوومه‌تی به‌عس له‌ رادیۆ و له‌ ته‌له‌ویزیۆن و له‌ رۆژنامه‌کان دا ئیتر گوتاری توند و تیژی گه‌یانده‌ ئه‌وپه‌ڕی خۆی. کاره‌ساتی ئه‌نفال و کیمیا بارانی هه‌ڵه‌بجه‌ که‌ لووتکه‌ی دڕنده‌یی مرۆڤی سه‌ده‌ی مودێڕن بوو ورده‌ ورده‌ جگه‌ له‌ ترس و خۆڤ نانه‌وه‌ له‌ ناو دڵی کوردانبی باشوور له‌هه‌مان کات له‌ باری ره‌وانییه‌وه‌ مردن و کوشتنی ورده‌ ورده‌ وک شتێکی رۆژانه‌ و باو کرده‌ شتێکی ئاسایی و ئاشنا.
  ئه‌و گوتاره‌ له‌ شه‌ڕی ئێران و عێراق که‌ لای ئێرانیه‌کان به‌ " شه‌ڕی دیفاعی موقه‌ده‌س" و" شه‌ڕی داسه‌پاو" ته‌بلیغی بۆ ده‌کرا و لای عێراقیه‌کانیش به‌ "قادسیه‌ی سه‌دام" ناوبانگی هه‌بوو، گه‌یشته‌ چڵه‌ پۆپه‌. دیاره‌ چه‌ند مانگ پێش شه‌ڕه‌که‌ش ئاغای خومه‌ینی داوا له‌ خه‌ڵکی عێراق ده‌کات که‌ دژی سه‌دامی کافر راپه‌ڕن وئه‌و حکوومه‌ته‌ که‌ دوژمنی دینی ئیسلامه‌ له‌سه‌ر کار لابه‌رن، چ ئێران و چ عێراق له‌و شه‌ڕانه‌ دا له‌ ئه‌ده‌بیاتی هێنده‌ قێزه‌وه‌ن و هێنده‌ سووک و چرووک و مه‌ترسیدار که‌ڵکیان وه‌رده‌گرت که‌ ئیدی منداڵی قوتابخانه‌ی سه‌ره‌تاییش خووی پێ گرتبوو و دروشم گوتاره‌کانی ئه‌و دوو ده‌سه‌ڵاته‌ دژی به‌شه‌رییه‌یان هه‌ر یه‌که‌وه‌ له‌ وڵاتی خۆی دووباره‌ ده‌کرده‌وه‌. کارتێکه‌ری ئه‌و سیاسه‌ته‌ و ئه‌و ره‌فتاره‌ له‌ باری سایکۆلۆژییه‌وه‌ نه‌ک منداڵانی ناو قوتابخانه‌ی سه‌ره‌تایی کرده‌ قوربانی به‌ڵکوو گه‌وره‌ بچووکی ناو کۆمه‌ڵگای خسته‌ ژێر کاتێکه‌ری خۆی و به‌شێکی که‌م له‌ رووناکبیرانی ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی ده‌سه‌لات نه‌بێ ئه‌وانی دیکه‌ بێ ئه‌وه‌ی خۆیان هه‌ست به‌و گوتاره‌ تو‌ند و تیژ و مه‌ترسیداره‌ بکه‌ن که‌ چه‌نده‌ شوێنی خه‌راپ له‌ باری ره‌وانیه‌وه‌ له‌ سه‌ر کۆمه‌ڵگا داده‌نێ  که‌وتنه‌ ژێرکاریگه‌ری ئه‌و سیاسه‌ته‌ چه‌وته‌ی دوو ده‌سه‌لاتی دژ به‌ مرۆڤ و دژی به‌ ئازادی.
  ئێستاش دروشمه‌ شێتانه‌ و ماخولیانه‌ی دوو رێژیمی ئێران و عێراق له‌ گوێی زۆر که‌سدا ده‌زرینگێته‌وه‌، ئێران به‌ دروشمی رێگای قودس له‌ که‌ربه‌لاوه‌ تێپه‌ڕ ده‌بێ ده‌ستی به‌ته‌بلیغات کرد و هیچ رۆژێک نه‌بوو له‌ گوتاری رادیۆیی و ته‌له‌ویزیۆنی رسته‌ی " سه‌دامیانی کافر"  بۆ ده‌یان جار نه‌ڵێته‌وه‌. جا حکوومتێک له‌ سه‌ر ئه‌ساسی دینی ئیسلام دامه‌زرابێ و به‌رامبه‌ره‌که‌ی به‌ کافر بزانی ئیتر په‌یامی شه‌ڕه‌که‌ زۆر روونه‌، ئه‌ویش به‌و مانایه‌ی سه‌ر وماڵ و ناموووسی به‌رامبه‌ر حه‌ڵاڵ و زه‌ڵاله، بکوژه‌ و ره‌حم مه‌که‌. له‌و لاش حکووومه‌تی سه‌دام به‌ دروشمی" یا بطاڵ القادسیه" به‌رگری له‌ خاک و نیشتمانی عه‌ڕه‌ب بکه‌ن له‌به‌رامبه‌ر فارسی مه‌جووس دا خه‌ڵک و ئه‌رته‌شی خۆی هانده‌دا خۆی هانده‌دا تا سه‌ربازانی ئێرانی که‌ هاتوونه‌ شه‌ڕی قادسیه‌ هه‌ڵدڕ به‌ هه‌ڵدڕکه‌ن و سروودی" یا حو مطبع لو جرینا" سیسارکه‌کان وه‌رن دوای ئه‌وه‌ی ئێمه‌ هه‌ڵمان دڕێن، رۆژێ ده‌یان جار له‌ رادیۆ ته‌له‌ویزیۆنه‌کانی عێراق ده‌کوترانه‌وه‌.
  ئه‌گه‌رچی پیش شه‌ڕی ئێران وعێراقیش توند و تیژی له‌ عێراق به‌ گشتی و له‌ کوردستان به‌ تایبه‌تی هه‌ر هه‌بوو و شه‌ڕی نێوان لایه‌نه‌کان رۆژ نه‌بوو لێره‌ و له‌وێ گیانی چه‌ند تێکۆشه‌رێکی کورد به‌ ده‌ستی یه‌کتری نه‌ستێنێ به‌ڵام دوای شه‌ڕی ئێران و عێراق و به‌تایبه‌تی دوای نه‌مانی سه‌دام حوسێن که‌ کوردستان که‌وته‌ ده‌ست کورده‌کان ئیتر ئه‌و کارتێکه‌رییه‌ خۆی زیاتر ده‌رخست و له‌ شه‌ڕی نێوان پارتی ویه‌کیه‌تی به‌ ته‌واوی ره‌نگی دایه‌وه‌. له‌و شه‌ڕه‌دا له‌ رادیۆ راگه‌یاندنه‌کان دا به‌ ئه‌ده‌بیاتێکی یه‌کجار دواکه‌وتوو و شه‌رماوی ئه‌ونده‌ بێڕێزی وسووکایه‌تی به‌ یه‌کتری کرا که‌ ته‌نانه‌ت رابردوو و سه‌رکرده‌و شه‌هیدکانی یه‌کتریشیان نه‌پاراست. رادیۆی یه‌کیه‌تی ده‌یان جار وشه‌ی جاشی کوڕی جاشی بۆ بۆ پارتی و بارزانی دووپات ده‌کرده‌وه‌ پارتیش، جاشی 66 ی وه‌بیر یه‌کیه‌تیه‌کان ده‌هیناه‌وه‌ سێ ژه‌مه‌. بێره‌حمی له‌ گوتار دا گه‌یشته‌ کردار و وای لێهات گه‌و‌ره‌ترین تاوانی دژی به‌شه‌ری له‌و شه‌ڕانه‌ دا به‌ ئه‌نجام گه‌یشتن. ئه‌وان ره‌حمیان به‌ ئه‌سیری یه‌کتریش نه‌کرد و به‌ کۆمه‌ڵ ئه‌سیریان ده‌کوشتن که‌ به‌داخه‌وه‌ تا ئێستاش که‌س لێی نه‌پرسییه‌وه‌ ‌ئه‌گه‌رچی ده‌بوو دۆسیه‌ی تایبه‌تی بۆ کرابایه‌وه‌ ئه‌نجامده‌ران و فه‌رمانده‌رانی ئه‌و جنایه‌ته‌ بدرابانه‌ داگا و لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ کرابا و سزا درابان تا لانی که‌م بۆ دوارۆژمان ببێ به‌ په‌ند.
  شه‌ری براکوژی له‌ باشوور وای لێهات که‌ بوو برینێکی قووڵی سارێژنه‌بوو و کارتێکه‌ری ئه‌و شه‌ڕه‌ به‌ گوتار و کردارییه‌وه‌‌ بۆ ده‌یان ساڵیش له‌ ناو ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ هه‌ر ده‌مێنیته‌وه‌. بیره‌وره‌یه‌ تاڵه‌کانی ئه‌و شه‌ره‌ ره‌نگه‌‌ وه‌ک نموونه‌ له‌ که‌پکی حه‌مه‌دئاغا دا بکرێته‌ سیمبولێک و  بۆ هه‌تا هه‌تایه‌ نێوی له‌ بیر که‌س نه‌چێته‌وه‌ که‌ به‌ دڵنیاییه‌وه‌ ده‌یان لاوی ئه‌و نیشتمه‌نه‌ له‌ هه‌دووک لایه‌نی پارتی ویه‌کیه‌تی له‌ سه‌ر گرتنه‌وه‌ و پاراستنی ئه‌و ته‌پۆڵه‌که‌یه‌ خه‌ڵتانی خوێن کران.
 ئاسه‌واری کاره‌ساتباری ئه‌و شه‌ڕانه‌ ته‌نانه‌ت دوای چه‌ندین ساڵ‌ کوتاییی هاتنی ئه‌و شه‌ره‌ش هه‌ر ده‌بینرێ، ئێستاش کارتێکه‌ری ئه‌و کولتوره‌ قێزه‌ونه‌ هه‌موو تان و پۆی کۆمه‌ڵگای گرتۆته‌وه‌. هه‌ر هێنده‌ دوور نه‌ڕۆین،  له‌ 17 شوباتی 2011 دا و له‌ شاری سلێمانی ئه‌و کاره‌ساته‌ی روویدا هه‌موو لایه‌ک لێی به‌رپرسیارن ، هه‌ر له‌ نووسه‌ر و رووناکبیر و گوتار بێژانی به‌رده‌رکی سه‌را به‌ فه‌یله‌سووفه‌کانی سلێمانیشه‌وه‌ تا ده‌گاته‌ پارتی و یه‌کیه‌تی و گۆڕان و ئیسلامیه‌کان هاوپشکی ئه‌و تاوانه‌ن که‌ ده‌رهه‌ق به‌ خه‌ڵک و لاوانی ئه‌و شاره‌ کرا و له‌ ئاکام دا خوێنی لاوێکی ته‌مه‌ن 13 ساڵان به‌ ناوی رێژوانی تێدا ڕژا. به‌رپرسانی گروپی ماف و ئازادیه‌کانی خه‌ڵک که‌ له‌ رۆژی 14 ی مانگ له‌ بانگاوازێک دا به‌ مه‌به‌ستی پشتیوان له‌ شۆڕشی میسر و تونیس بانگاوازی کۆبوونه‌وه‌ و گردبوونه‌وهیان‌ ده‌کرد یه‌که‌م به‌رپرسیاری گۆران و به‌ لاڕیدا چوونی ئه‌و کۆبوونه‌وانه‌ن له‌ که‌ له‌ئاکام دا بووه‌ هۆی قوربانی بوونی رێژوانی ته‌مه‌ن 13 ساڵان، سه‌رنج راکێش ئه‌مه‌یه‌ که‌ دوای مه‌رگییئه‌و منداڵه‌ بێتاوانه‌ش تا ئێستاش جار جاره‌ و لێره‌وو له‌وێ هه‌موو لایه‌ک هه‌ر خه‌ریکن خوێن به‌ برینی دایک و بابی رێژوان داده‌که‌ن و به‌ مه‌به‌ستی به‌رژه‌وندی سیاسیی و گروپی و حیزبی هه‌رجاره‌و به‌ جۆرێک که‌ڵک له‌و‌ که‌یسه‌ وه‌رده‌گرن.
" ئاوێنه‌ :
تۆڕی به‌رگری له‌ماف‌و ئازادییه‌كانی خه‌ڵك له‌سلێمانی له‌14ی‌ شوباتی‌ 2011 له‌ئاگاداری‌ نامه‌یه‌كدا دانیشتوانی‌ سلێمانی‌ ئاگادار كرده‌وه‌ بۆ ئه‌نجامدانی خۆپیشاندانێك له‌17ی‌ شوباتدا، به‌مه‌به‌ستی‌ ده‌ربڕینی‌ پشتیوانی‌ بۆ گه‌لی‌ تونس‌و میسر، دوای‌ سه‌ركه‌وتنی‌ شۆرشه‌كه‌یان بۆ روخاندنی‌ سیسته‌می‌ دیكتاتۆری‌ وڵاته‌كانیان."
http://www.awene.com/article/2013/02/17/19371
  دوای ئه‌و کاره‌ساته‌ به‌ڵگه‌ی هه‌ره‌ به‌رده‌ست و به‌رچاو ئه‌و شه‌ڕ و هه‌رایه‌ بوو که‌ پێش و پاش هه‌ڵبژاردنی پارله‌مانی کوردستان  که‌ له‌ 21/9/2013 به‌ ڕیوه‌ چوو له‌ نێوان هێزه‌ سیاسیه‌کان هاته‌ ئاراوه‌، ئه‌گه‌رچی راسته‌و خۆش حیزبه‌کان به‌تایبه‌تی لایه‌نێکی دیار هه‌ر چه‌ند مانگ پێشتریش به‌ ده‌ست پێکردنی هێرش و په‌لامار بۆ سه‌ر لایه‌نه‌کانی دیکه‌ زمینه‌ی سووک کردنی ئه‌وان و خۆ به‌ مه‌قبووڵ نیشاندانی له‌ نێو خه‌ڵک دا ساز ده‌کرد به‌ڵام ئیتر له‌ فه‌زای مه‌جازی و تۆڕه‌کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان به‌تایبه‌تی فه‌یس بووک ، لایه‌نگرانی ئه‌و پارتانه‌ کاڕیکیان پێک کرد کارستان، ئه‌وان له‌جیاتی به‌ جوانی و هه‌یبه‌تی خۆیان و حیزبه‌که‌ی خۆیان هه‌ڵبڵێین (که‌ بۆ یه‌کجار ئه‌وکاره‌یان نه‌کرد) نووکی تیژی هێڕشه‌ سووک و چرووکه‌کانیان به‌رامبه‌ر یه‌کتری راگرتبوو وله‌ هیچ سووکایه‌تی و تۆمه‌ت و درۆ بوختانێکیش نه‌ده‌پرینگانه‌وه‌. بێئه‌خلاقی گه‌یشته‌ ئه‌وپه‌ڕی خۆی. ئه‌وه‌ له‌ حاڵیکدا بوو که‌ جگه‌ له‌ مه‌سعوود بارزانی سه‌رۆکی حکوومه‌تی هه‌رێم  که‌ له‌ سلێمانی  داوای له‌ لایه‌نگرانی خۆی و پارته‌که‌ی کرد تا ده‌ داوی ئه‌و شه‌ڕه‌ جنیوانه‌ نه‌که‌ون که‌ له‌ ئارا دایه‌ و ته‌نیا ته‌بلیغ بۆ پارتی بکه‌ن وبه‌س، هیچ کام له‌ لایه‌نه‌کانی دیکه‌ به‌ یه‌ک وشه‌ش داوایان له‌و که‌سانه‌ و له‌ لاینه‌گرانی خۆیان نه‌کرد که‌ واز له‌و شه‌ڕه‌ جنێوه‌ بێنن و به‌ شێوه‌یه‌کی مه‌ده‌نی ته‌بلیغ بۆ حیزبه‌کانی خۆیان بکه‌ن. هه‌موو له‌ بیرمانه‌ و هه‌موووشمان نیگه‌رانی ئه‌و بارودۆخه‌ بووین که‌ له‌و کاتی دا باڵی به‌سه‌ر ئه‌و فه‌زایه‌ دا کێشابوو و پێمان وابوو هه‌ر ئێستا نا تاوێکی دیکه‌ له‌ یه‌کێک له‌ شاره‌کان به‌ تایبه‌تی سلێمانی که‌ دژایه‌تی یه‌کیه‌تی و گوڕان له‌و په‌ڕی خۆیدا بوو قه‌باحه‌تێک رووده‌دات و دیسانه‌که‌ خوێنده‌ڕژێ و کاره‌سات‌ به‌رۆکمان ده‌گرێ. ئه‌گه‌رچی به‌ خۆشییه‌وه‌ جگه‌ له‌ چه‌ند دیارده‌ی نه‌ زۆر گه‌وره‌ نه‌ زۆر بچووک له‌ قه‌ده‌ر کوردان شتی زۆر قه‌بیح رووی نه‌دا.

له‌ ئاست ئینکاری زمانی دایک بێده‌نگ مه‌به


له‌ ئاست ئینکاری زمانی دایک بێده‌نگ مه‌به                    برایم جه‌هانگیری  ‌

بێده‌نگ بوون له‌ به‌رامبه‌ر ئینکاری زمانی کوردی و باقی زمانی نه‌ته‌وه‌کانی نێشته‌ جێی ئێران له‌ لایه‌ن فه‌رهه‌نگستانی زمانی فارسی به‌تایبه‌تی دژ به‌ زمانه‌کانی دیکه‌، دژ به‌ زمانی دایک، تاوانه‌، وده‌ندگ هاتن هه‌ر نووسین نیه‌، جنیودان و سووکایه‌تی به‌ فارس و به‌ نه‌ته‌وه‌ی باڵاده‌ست نییه‌، وه‌ده‌نگ هاتن کرداره‌، چیت پێده‌کرێ، خۆپێشاندان؟ فه‌رموو، ئه‌گه‌ر ده‌توانی و کێشه‌ی گه‌وره‌ت بۆ ساز نابێ و ژیانت ناکه‌وێته‌ مه‌ترسی جیدییه‌وه‌ دره‌نگ مه‌که‌، مانگرتن، تۆمار نووسین، به‌ربینگ به‌ نوێنه‌رانی مه‌جلیس گرتن داواکردن لێیان که‌ له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ بێده‌نگ نه‌بن، هه‌رچی له‌ده‌ستت دێ و له‌ چوارچێوه‌ی بزووتنه‌وه‌ی مه‌ده‌نی و نا توندوتیژ جێده‌گرێ نابێ ڵیی خافڵ بی، هێنده‌مان نه‌ماوه‌ بۆ 21 فێوریه‌ و رۆژی جیهانی زمانی دایک.

به‌داخه‌وه‌ رێزیمی ئێران و فه‌لسه‌فه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی حاکم و بیر وهزری نه‌ته‌وه‌ی باڵا ده‌ست به‌ رووناکبیر و به‌ نووسه‌ر و به‌ حکوومه‌ت وبه‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌وه‌ بیرۆکه‌یه‌کی داگیرکاری و ئینکاری پێناسه‌ی نه‌ته‌وه‌یی نه‌ته‌وه‌کانه‌، ئه‌وان ته‌نیا یه‌ک زمان به‌ زمانی دایک ده‌زانن ئه‌وه‌یش زمانی دایکی خۆیانه‌ نه‌ک هی ئێمه‌! ئه‌وان زمانی فارسی به‌ زمانی دایکی هه‌مو ئه‌و که‌سانه‌ ده‌زانن که‌ له‌ چوارچێوه‌ی جوغرافیایی ئێران دا له‌دایک ده‌بن و ده‌ژین.

ئه‌گه‌رچی ئه‌وه‌ نه‌سه‌ڵمێنراوه‌ که‌ کورد زمانه‌کانی دیکه‌ له‌ هی فارسی زووتر فێر ده‌بێ به‌ڵام به‌و ته‌جره‌به‌یه‌ی من چه‌ند ساڵه‌ له‌ هه‌نده‌ران و له‌ ناو وڵاتێکی نامۆ به‌ زمان و کولتووری کوردان دا ده‌ژیم هه‌مه‌ له‌وه‌ دڵنیام که‌ کورد زمانی ئینگلیسی زۆر زووتر و زۆر بێ کێشه‌ و بێ بن له‌هه‌جه‌ی زمانی فێر ده‌بێ تا زمانی فارسی. جا ئه‌و زڕبرایانه‌ بۆ و له‌ به‌ر خاتری چی نیگه‌رانن که‌ زمانه‌که‌مان ئازاد بێ؟ یه‌کێک له‌و هۆکارانه‌ ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ بێ که‌ ئه‌وان باوه‌ڕیان به‌ زمانه‌که‌ی خۆیان نییه‌ بۆیه‌ ره‌نگه‌زه‌ره‌ری بۆ ئه‌وان هه‌بێ! ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ مه‌گه‌ر مه‌گه‌ر هه‌ر خۆیان بیزانن، راستی ده‌بێ ترسی چیان له‌ زمانه‌که‌مان هه‌بێ که‌ ئازد بێ و له‌ قوتابخابه‌ دا و له‌ته‌نیشت زمانی فارسی بخوێندرێ؟ جا زمانێک که‌ خۆی باڵا ده‌ست بێ و ترسی له‌وه‌ بێ که‌ زمانی نه‌ته‌وه‌یه‌کی وه‌ک کورد بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر ئازاد بێ زه‌بر له‌ زمانی فارسی ده‌دا که‌وایه‌ ده‌بێ ئه‌و زمانه‌ زمانیکی ساخته‌ و هاورده‌ بێ و له‌ بنه‌ڕه‌تڕا ره‌گی زمانی نه‌بێ؟!

ئه‌وه‌ی راستی بێ ئه‌و کێشه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ی که‌ کێشه‌ی زمانییه‌ زۆر زیاتری کێشه‌ی سیاسییه‌، داگیرکه‌ر ته‌نیا هه‌وڵی داگیرکردنی خاک و نیشتمانت نادا، ته‌نیا هه‌وڵی چه‌وسانه‌وه‌ی جه‌سته‌یی و هزری و ئابووریت نادا، ئه‌و ده‌یهه‌وێ له‌ ره‌گه‌وه‌ ویشکت بکات و بتکاته‌ به‌شێک له‌خۆی به‌ڵام بۆ بنده‌ستی، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و سازی بکا و تۆ لێیی بکڕی، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و شه‌ڕ ساز بکا و تۆ به‌رگری لێبکه‌ی، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ئاغا بێ و تۆ نۆکه‌ر!

کاکی برام خوشکی ئازیز، به‌ره‌ به‌ره‌ له‌ 21 فیوریه‌ نزیک ده‌بینه‌وه‌، ئه‌و رۆژه‌ رۆژی جیهانی زمانی دایکه‌. هه‌وڵ بده‌ ئه‌وه‌ی له‌ ده‌ستت دێ وه‌ک له‌سه‌ره‌وه‌ باسکراوه‌ بیکه‌، به‌ڵام له‌بیرت نه‌چێ به‌ تاک و ته‌را هیچمان بۆ ناکرێێ، که‌وایه‌ له‌ کاری رێکخراو دا هه‌نگاوێکی به‌کرده‌وه‌ هه‌ڵێنه‌وه‌، ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ره‌وه‌ باسم کردن هه‌مووی ده‌توانی بچێته‌ خانه‌ی داکۆکی کردن له‌ زمان و له‌ پێناسه‌ی نه‌ته‌وه‌یی خۆت، ئاسانترین و ئاشکراترین ناره‌زایه‌تی ده‌ربڕین و به‌ خاوه‌ن کردنی خواستی خوێندن به‌ زمانی دایک له‌ ئێستا دا که‌مپه‌ینی 10 هه‌زار ئیمزایه‌. سڵ مه‌که‌وه‌ و ئه‌گه‌ر تا ئێستا ناوت نه‌نووسیوه‌ ناوی خۆت له‌و که‌مپه‌ینه‌ تۆمار بکه‌، ئه‌وه‌ ئه‌رکێکی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتنمانییه‌، دڵنیا به‌ ده‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و که‌مپه‌یه‌نه‌ جیهانی ده‌بێ.

بژی زمانی دایک
مافی خوێندن به‌ زمانی دایک مافێکی ئینسانییه‌و ئێمه‌ وه‌ک کورد لێی خۆش نابین.

براتان برایم جه‌هانگیری