تاڵه ژین
هه‌ڵوه‌دا بوون و
بیره‌وه‌ریه‌کان...
مرۆڤ تا زیاتر رێروه‌ی ئاواره‌یی بپێوێ، زیاتر بیره‌وه‌ری له شوێن ومه‌کانه‌کانی ئاواره‌بوونی به‌جێ ده‌ێڵێ و زۆر بیره‌وه‌ریش له‌و شوێنانه له مێشکی خۆیدا تۆمار ده‌کات. زۆر که‌سی ئاواره و هه‌ڵوه‌دام دیوه و داستانی ژیانی ماڵ به کۆڵه‌وه‌بوونی زۆر که‌سانم خوێندۆته‌وه. ئه‌وه‌ی به‌سه‌ر هه‌ژاری موکریانی هاتووه ره‌نگه یه‌کێک له‌و رێپیوانه ماراتۆنیانه‌ی ئاواره‌بوون بێ که من لێی ئاگادارم. یان ره‌نگه چوونکه مامۆستا ده‌ست و قه‌ڵه‌می به هێزی بووه توانیوێتی سیما و ره‌وتی رووداوه‌کانی ژیانی بکاته فیلم و دیمه‌نێکی خه‌یاڵی وه‌ها که لانی که‌م کاری له‌سه‌ر من و به‌دڵنیاییه‌وه له سه‌ر زۆر که‌سی دیکه‌ش کردووه. له ناو بیره‌وه‌ریه‌که‌ی هه‌ژاری موکریانی دا و له ناو "چێشتی مجێوردا" رۆژانی ئاواره بوونی مامۆستا هه‌ژار له لوبنان دا زۆر جاران له ناخه‌وه هه‌ژاندوومی. دیاره هیچ گومانم له‌وه دانییه که ئه‌وه یه‌کێکه له نموونه‌کانی ئاواره‌بوونی مرۆڤی کورد، ده‌کرێ کورد گوته‌نی ئه‌وه وه‌ک مشتێک له خه‌روارێک به‌راورد بکه‌ین.
ئه‌وه‌ی له ژیانی ئاواره‌یی بۆ من و زۆر که‌سی دیکه ره‌نگه گرینگ بێ و زۆر جاران بۆته گرێیه‌کی ده‌روونی ئه‌وه‌یه که زۆر دۆست وره‌فیقی باش و گیانی به گیانیمان دیتوون و لێمان بزر بوونه‌وه، که‌سیش نازانی ئاخۆ ده‌توانین له ماوه‌ی باقی ته‌مه‌ن دا چه‌ندیان ببینینه‌وه و باوه‌شی خۆشه‌ویستی به چه‌ند که‌سیان دا بکه‌ین و ده‌ردێ لێکدابڕان به له ئامێزگرتنی چه‌ندیان لانی که‌م بۆ کورت ماوه ساڕێژ که‌ینه‌وه؟ له‌ساڵی 1361 و به هۆی کێشه‌یه‌کی ناوخۆیی و ره‌نگه به‌شێکیش به هۆی ماندوویی و بێتاقه‌ت بوونی خۆم وازم حیزب هێنا. وازهێنانێک که قه‌ت له ناخم دا قه‌بووڵ نه‌کرا و هه‌رگیز نه‌متوانی واز له خۆشه‌ویستی حیزب بێنم و بۆ چرکەیەکیش له بیر خۆمی به‌رمه‌وه. سه‌ره‌تای سه‌ر هه‌ڵدانی کێشه‌ی من و ته‌شکیلاتی مه‌هاباد و له ڕاستیدا کاک حه‌سه‌نی شه‌ڕه‌فی بۆ ئه‌وه ده‌گه‌ڕایه‌وه که به‌رێزیان دوژمنی قه‌سته‌سه‌ری کتێب و خوێندنه‌وه بوو، به تایبه‌تی هه‌ر کتێبێکی مارکسیستی پێ دیتبای ئیتر وه‌ها تێک ده‌چوو و وه‌ها ده‌شه‌مزا که هه‌موو که‌س هه‌ستی به چڕژانی سیمای ده‌کرد. ئه‌وکاتیش هه‌م مۆد بوو و هه‌میش کتێبه سووره‌کان زۆر به هاسانی له به‌ر ده‌ست بوون و حیزبی توده‌ش له‌و ده‌رفه‌ته‌ی بۆی هاتبووه پێش زۆر زیره‌کانه که‌ڵکی وه‌رگرت و به سه‌دان کتێبی فه‌لسه‌فی و مێژوویی و سیاسیی مارکسیستی _لینینیستی چاپ و بلاو کرده‌وه و له هه‌موو شوێنێک نووسراوه‌کانیان ده‌بینران ته‌نانه‌ت له گونده‌کانیشدا.
ئه‌وه‌ی زۆر به‌هاسانی ده‌گه‌یشته ده‌ره‌وه‌ی شاره‌کان پرسیار و وڵامی ره‌وانشاد کیانووری بوو که من خۆم مشته‌ریان بووم. به‌و که‌م ته‌مه‌نییه‌ی خۆمه‌وه و به‌و تازه‌کارییه‌م له مه‌یدانی سیاسه‌ت دا هه‌میشه به خوێندنه‌وه‌یان له جیاتی جه‌زبیان بم پرسیاری بێ وڵامی وام بۆ دروست ده‌بوو که ئێستاشی ده‌گه‌ڵ بێ سوور ده‌زانم ئه‌گه‌ر خودی کیانووری مابا و ئه‌و پرسیارانه‌م به‌ره‌وڕوی کردباوه له وڵامه‌کانیان خۆی ده‌بوارد. لێره‌دا دوو نوکته و دوو خاڵی گرینگ هه‌میشه منی ئازار ده‌دا، گه‌لۆ چما ئه‌و هه‌موو ئینسانه باشه و تێگه‌یشتوویه به هه‌موو قسه‌یه‌کی کیانووریان ده‌گوت ئامین؟ بۆ که‌س لانی که‌م لای خۆی پرسیاری بۆ دروست نه‌ده‌بوو کاتێ حکوومه‌تی ئه‌وپه‌ڕ دواکه‌وتووانه‌ی کۆماری ئیسلامی ته‌نیا به خاتری ئه‌وه‌ی دروشمی مه‌رگ به‌ر ئه‌مریکای ده‌وته‌وه ببوو به حکوومه‌تی بوڵغاریا و هێنده و هێنده به به‌ژن و باڵایان هه‌ڵده‌کوت؟ حکوومه‌تێک که هه‌تا به قسه و به دروشم مه‌رگ به ئه‌مریکایه‌کی ده‌کوت، به‌کرده‌وه سه‌ت گه‌نجی کوردی به‌ش خوراوی خه‌ڵتانی خۆێن ده‌کرد؟! بۆ من هه‌میشه ئه‌وه پرسیاره بێ وڵامه مایه‌وه ئایا بۆ کۆمۆنیسته‌کان دروشمی "مرگ بر آمریکا" گرینگی سه‌ره‌کی هه‌یه یان پارێزگاری له گیان و ماڵی " خڵقهای تحت ستم"!؟
خاڵی دووهه‌م ئه‌وه بوو که من و زۆر که‌سی دیکه به خوێندنه‌وه‌ی کتێبه‌چاپکراوه‌کانی حیزبی تووده بڕێک شت فێربووین، هۆگریمان به کتێب خوێندنه‌وه په‌یدا کرد، به‌ڵام هه‌رگیز سیاسه‌ته‌کانی حیزبی توده‌مان قه‌بووڵ نه‌کرد و قه‌ت به دووعاکانی ئه‌و حیزبه‌مان نه‌گوت ئامین! ده‌ی که‌وایه به‌رپرسی حیزبی کاک حه‌سه‌نی شه‌ڕه‌فی بۆ هێنده‌ی نیگه‌ران بوو؟ بۆ ده‌یبوغزاندین؟
من له کۆنگره‌ی 5 نوێنه‌ری ته‌شکیلاته‌کانی هه‌وشاری حیزبی دێمۆکڕات بووم. به‌لام هه‌ر که بۆ کۆنگره خۆم ئاماده ده‌کرد بارگه بنه‌م پێچابۆوه و ماڵئاواییم له هه‌وشار و دۆسته زۆر خۆشه‌ویسته‌کانم و خه‌ڵکه دڵپاک و دڵسافه‌که‌ی هه‌وشار خواستبوو. مه‌لائه‌حمه‌دی مرادی یادی هه‌میشه دڵدا زیندوو، کاک سه‌دیق بابایی، کاک ساڵه‌ی وه‌لیزاده، کاک حه‌سه‌ن ئوستادی، کاک خالید محه‌مه‌دیان، کاک جه‌ماڵ، مه‌لامحه‌مه‌د، و زۆری دیکه‌ش که به‌دڵ خۆشیانم ویستووه و جێم هه‌یشتوون. هه‌ر بۆیه کاتێ کۆنگره ته‌واو بوو من نه‌گه‌ڕامه‌وه هه‌وشار و راست به خاوه‌ره‌که‌ی هێزی پێشه‌وا و ده‌گه‌ڵ کاک هه‌ژاری شه‌هید گه‌ڕامه‌وه ناوچه‌ی مه‌هاباد. که به‌داخه‌وه ئه‌وه دوا دیدارم بوو ده‌گه‌ڵ کاک هه‌ژاری قاره‌مان و فیداکار و چی پێنه‌چوو خه‌به‌ر هات که فه‌رمانده به‌تواناکه‌ی هێزی پێشه‌وا له شه‌ڕی بانه دا شه‌هید بووه.
گه‌ڕامه‌وه بۆ ناوچه‌ی مه‌هاباد و له گوندی ده‌رمان له ماڵی مامم گیرسامه‌وه. خزم و که‌س هاتن و پاش ماوه‌یه‌کی دوور ودرێژ جارێکی دیکه چاوم به دیداری باب و دایک و مام و باقی خزمان شاد بۆوه. زۆری نه‌برد که کاک حه‌سه‌ن شه‌ڕه‌فی له دووی ناردم ومنیش چوومه ته‌شکیلات که ئه‌و کاتی وابزانم له سونجاخ بوو، کاک حه‌سه‌ن یه‌کسه‌ر به خێرهاتنی کردم وکوتی کاکی خۆم تۆ که‌سێکی به‌توانای بۆ به‌م لاو به‌ولا دا ده‌ڕۆی، وه‌ره لای خۆمان کار بکه و پێویستیمان پێته زۆریش. منیش کوتم جا خۆ به که‌یفی خۆم نییه کۆمسیۆنی ته‌شکیلات هه‌ڵیداشتوومه هه‌وشار و زۆر باشه خۆ من به‌ته‌مای گه‌ڕانه‌وه‌ی هه‌وشار نیم و لێره له ته‌شکیلاتی مه‌هاباد کار ده‌که‌م . ده‌س به‌جێ ده‌ست به کار بووم و وه‌ک به‌رپرسی رێکخراوی محاڵی ئاختاچی بنکه له قه‌مته‌رێ قۆڵم لێهه‌ڵکرد.
له رێکخراوی قه‌مته‌رێ ئه‌وانه‌ی کارمان پێکه‌وه ده‌کرد بریتی بوون له ، کاک سه‌عید بێگزاده، کاک عومه‌ر ته‌وره، شه‌هید ره‌سووڵ سه‌بووحی، وابزانم کاک ره‌سووڵ قادری. قه‌مته‌رێ گوندێکی هه‌ڵکه‌وتوو له لای رؤژهه‌ڵاتی مه‌هاباده و له ته‌ختاییه‌کی نێوان برهان و ده‌رمان و زینۆی سه‌نگه‌ساری هه‌ڵکه‌وتووه. مقه‌ڕ یان ده‌فته‌ری رێکخراو له ناو مه‌درسه‌سه‌یه‌ک دا بوو که دێوێکی ئێمه داگیرمان کردبوو. کاک موسلیح که خزمی خۆشم بوو موعه‌لیم و مامۆستای ئه‌و گونده بوو. ئه‌گه‌رچی حیزب بڕیاری دابوو که‌س مافی ئه‌وه‌ی نییه که پێش به خوێندنی مندالان بگرێ و ده‌بێ له لایه‌ن رێکخراوه‌کانه‌وه ئاسانکاری بۆ قوتابخانه‌و و مه‌ده‌رسه و قوتابیه‌کان بکرێ به‌ڵام دیسان حیزبی وکۆمه‌ڵه‌کان به تایبه‌تی برایانی کۆمه‌ڵه به چاوی گوومانه‌وه ده‌یانڕوانییه ئه‌و موعه‌لیم ومامۆستایانه‌ی قوتابخانه. ئه‌و کاک موسلیحه‌ی خزمی ئێمه‌ش چون ده‌یزانی ئه‌من و دۆستانی دیکه له‌و باره‌وه زۆر نه‌رممان ده‌کێشا هه‌ر هێنده‌ی نه‌مابوو به چله‌ی زستان له‌و دیوه‌ی مه‌دره‌سه‌یه ده‌رمان کات و سیپاڵمان بۆ وه‌ده‌ر نێته ده‌ره‌وه. خۆلاسه فارس گوته‌نی"کج دار و مریض " ده‌گه‌ڵی ڕاهاتبووین و هه‌ڵمان ده‌کرد یادی به‌خێر.
قسه‌یه‌کی خۆش
جۆرابێنی شه‌وانی پێشمه‌رگایه‌تی
ساڵی 1361_ 1360 له محاڵی ئاختاچی به‌رپرسی رێکخراوی ئه‌و ناوچه‌یه و بۆ ماوه‌یه‌ک هاوکات کادری ناوچه‌ش بووم، با هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه ئه‌وه بڵێم که یه‌کێک له خۆشترین کاته‌کانی ژیانم ئه‌و رۆژانه‌بوون که له‌ناو خه‌ڵکدا و بۆ خه‌ڵک و له‌گه‌ڵ خه‌ڵک بووم. جه‌وله یان گه‌ڕانی سیاسی یه‌کێک له کاره‌کانی کومیته‌کانی حیزب بوو. زستانان به‌تایبه‌تی ئه‌و جه‌ولانه تام و چێژێکی تایبه‌تیان هه‌بوو، سه‌ردانی هه‌ر گوندێکمان ده‌کرد یه‌که‌م کارمان ئه‌وه بوو که بڵیندگۆی مزگه‌تمان هه‌ڵده‌کرد و بانگاوازمان ده‌کرد که ئه‌و شه‌و له لایه‌ن حیزبی دێمۆکڕاته‌وه له فڵان سه‌عاته دا کۆبوونه‌وه هه‌یه و قسه بۆ خه‌ڵک ده‌که‌ین. خه‌ڵکیش زۆر به‌تامه‌زرووییه‌وه به‌شداری کۆبوونه‌وه‌کانیان ده‌کرد.
شه‌وانی زستان بۆیه تام و چێژێکی تایبه‌تی هه‌بوو چوونکه له دێهاته‌کان باوی جۆرابێن هه‌بوو و منیش جۆرابێنم زۆر پێخۆش بوو، دیاره ده‌شمزانی له‌قه‌ده‌ر خۆم، له‌و ناوچه‌یه ئه‌وه‌ی زۆر وه‌ک جۆراب باز نێوبه‌ده‌ره‌وه بوایه ئه‌حمه‌ده ڕه‌ش یان ئه‌حمه‌دی ڕه‌شی بوو که خه‌ڵکی گوندی قه‌مته‌رێ بوو و کومیته‌ی حیزبیش له‌و ساڵانه له‌و گونده بوو، ئه‌حمه‌د ره‌شی یان ئه‌حمه‌ده ڕه‌ش هه‌م جۆرابێنی زۆر چاک ده‌زانێ هه‌م به‌ڕاستی هه‌ر شیرین بوو له لای دانیشتبای و سه‌یری جۆرابێنی ئه‌و ئینسانه‌ت کردبا، ده‌یکرده گوڕه‌وهه‌رایه‌ک باب ئاگای له کوڕێ نه‌ده‌ما، کابرا زۆر جۆراببازی چاکیش با ده‌ستی تێکه‌ڵ ده‌هات و مازووی ته‌سلیم ده‌کرد. ئه‌و کاک ئه‌حمه‌ده به‌داخه‌وه له شه‌ڕی کۆمه‌ڵه و دێمۆکڕات دا له حاڵێکدا له مینی بووسێکرا به‌ره‌و قه‌مته‌رێ ده‌هاتنه‌وه له که‌مینی کۆمه‌ڵه که‌وتن و ته‌قه‌یان لێکرا و ئه‌و شه‌هید بوو. هه‌زار جار یادی له دڵدا زیندوو.
حاجی شێخ عه‌ولای کولیجه‌ی، که به‌ڕاستی جۆرابێنی زۆر چاک ده‌کرد و گوڵ راکێشان هه‌ر له خۆی جوان. شه‌قه‌ی گوڵ له‌خۆدانی ده‌تگوت ده‌نگی ده‌مانچه‌یه و مرۆڤی له‌به‌ر راده‌چه‌نی. مه‌لاحه‌سه‌نی ده‌رمانی که ئامۆزام بوو ئه‌ویش جۆرابێنی چاک ده‌کرد، دیاره جۆراب بازی زۆر چاکی دیکه‌ش هه‌بوون که به‌داخه‌وه من ناوه‌کانیانم له بیر نه‌ماوه که یه‌کیان خه‌ڵکی سونجاخ بوو هه‌ر شتێکی سه‌یر بوو.
شه‌وێک له‌و شه‌وانه که سه‌ردانی گوندی ئیساکه‌ندمان کردبوو دوای کۆبوونه‌وه و قسه و باس له گه‌ڵ خه‌ڵکی له ماڵی دۆستێک کۆ بووینه‌وه ، مامۆستا مه‌لا عه‌لی ئیساکه‌ندی که هه‌رچه‌ندی خودا حه‌زی ده‌کرد ئینسانێکی رووح سووک و قسه خۆش و کورد و نیشتمانپه‌روه‌ر بوو یه‌کێک له‌و که‌سانه بوو که من حه‌تمه‌ن سه‌ردانم ده‌کرد، من له ژیانمدا تا ئه‌م دواییانه‌ش که له مه‌هاباد ده‌مدیت هه‌رگیز لیباسی مه‌لایه‌تیم له‌به‌ر دا نه‌دیت و هه‌میشه هه‌ر که‌واو پاتۆڵه جوانه‌که‌ی له‌به‌ر بوو، مامۆستا به‌ڕاستی خۆشه‌وسیتی هه‌موو لایه‌ک بوو. ئه‌و شه‌وه جۆرابێنمان ده‌کرد و من و مامۆستا لایه‌ک بووین و له به‌رامبه‌رمان دا سی دۆستی دیکه دانیشتبوون، کوڕێکی مامۆستا له ته‌نیشت مامۆستا دانیشتبوو، ئه‌و هه‌ر چاوی لێده‌کردین ده‌نا ئه‌هلی جۆرابێن نه‌بوو. به پێجه‌وانه‌ی ده‌سته‌ی جۆرابێنی هه‌ڵیش په‌ڵیش من ومامۆستا زۆر به مشوور جۆرابێنمان ده‌کرد، پرسو رامان زۆر پێک ده‌کرد، من به تایبه‌تی ڕیزی زۆرم بۆی هه‌بوو، جارێکیان که ته‌ڕه‌ف ده‌گه‌ڕا هه‌ر گۆره‌وه‌ی ئاخری گه‌ڕا و ته‌واو بوو من که شکم زۆر قایم بوو، هه‌ڵمدایه و کوتم مامۆستا جا شکت له کوێیه؟ ئه‌ویش هه‌ر زۆر له سه‌ره خۆ کوتی وه‌ڵا مه‌لابرایم گیان جاشکم ئه‌وه‌تا له په‌نا خۆم دانیشتووه! ئاماژه‌ی به کهوره‌که‌ی خۆی کرد که له په‌نای دانیشتبوو، ئیدی هه‌ر بابا بوو به‌لا داده‌هات و ده‌ستی به‌زگی ده‌گرت، ئه‌من له سه‌ره‌تا دا بڕێک خه‌جڵام به‌ڵام دوایه چار نه‌ما. به‌ڕاستی ئه‌و شه‌وه به‌قه‌را ساڵێک پیکه‌نیم. یادی مامۆستا عه‌لی ئیساکه‌ندی و هه‌موو ئه‌و خه‌ڵکه پڕ له‌هه‌ست و سۆزه، دڵسۆزه، دڵگه‌رم و نیشتمان خۆشه‌ویسته هه‌میشه له ناو دڵم دایه و ئێستاش ئه‌گه‌ر هه‌وڵ و ته‌قه‌لایه‌کم بۆ کورد و کوردستان هه‌یه، هه‌ر له ئه‌مه‌گداری و وه‌فاداری بۆ ئه‌و خه‌ڵکه‌یه که چاکه و میهره‌بانیه‌که‌یانم قه‌ت له‌بیر ناچێ.
شه‌ڕی ساردی کۆمه‌ڵه و دێمۆکرات
ئه‌گه‌ر مام درێژه‌ی ده‌بێ....
وێنه‌که: یادگاری کاک عومەری حامیدییە و هەر ئەویش بۆی ناردووم.لە ڕاستەوە کاک عارف خه‌ڵکی قۆزلوێ هه‌وشار، کاک عومه‌ر حەمیدی، برایم جه‌هانگیری
No comments:
Post a Comment