ئه‌و بابه‌ته له ساڵی 1379 یان 78 و له یه ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی مه‌هاباد خوێندرایه‌وه و پاشان له یه‌کیک له گۆڤاره‌کان دا چاپ و بڵاو بۆوه.
که‌رمێش
نووسینی برایم جه‌هانگیری
له به‌ر ده‌رکی خه‌ڵه‌فه‌که ئاپۆڕای مێش‌هه‌نگوینه‌کان له دووره‌وه دیار بوو، زۆر به په‌له به سه‌ر و سه‌کوتی یه‌کتردا وه‌سه‌ر ده‌که‌وتن، چ ئه‌وانه‌یده‌هاتنه ده‌ر، چ ئه‌وانه‌ی ده‌چوونه ژوور. هه‌رچی له ده‌رێ‌ڕاده‌هاته‌وه هه‌ڵاڵه‌یه‌کی زێڕینی له پێ هاڵاندبوو، گرمووله ببوو. به له‌ز خۆیان ده ژوور ده‌کوتا، ده‌بوو زۆر به‌خێرایی شانه‌که بته‌نن و خورتومی بچووکی پڕ له شیله‌یان له‌وێدا به‌تاڵ بکه‌ن تا شیرینترین و جوانترین خواردن به‌رهه‌م بێنن. مێش‌هه‌نگوینه‌کان زۆر به‌خێرایی خۆیان به ژووری خه‌ڵه‌فه‌که‌داده‌کرد تا زه‌رگه‌ته و ژه‌نگه‌سووره‌کان پڕیان پێدا نه‌که‌ن و هه‌ڵیاننه‌پاچن.
ده‌وروبه‌ری خه‌ڵه‌فه‌که وه‌ک شه‌ڕگه‌یه‌کی نابه‌رابه‌ر وابوو. چه‌ندین لاشه‌ی مێشه‌نگوین له‌م لاو له‌ولای خه‌ڵه‌فه‌که که‌وتبوون. چه‌ند زه‌رگه‌ته و ژه‌نگه‌سووره‌یه‌کیش که‌وتبوونه سه‌رپشت و هێشتا نووزه‌یان تیدا مابوو و قاچه‌کانیان به‌ئاسته‌م ده‌جووڵانه‌وه.له ئاسمانی خه‌ڵه‌فه‌که چه‌ند مێشخۆرکه‌یه‌ک له‌نگه‌ریان به‌ستبوو، جاروباره وه‌ک فرۆکه شه‌ڕکه‌ره‌کان مانۆڕیان ده‌دا و زۆر به خێرایی داده‌به‌زین و به توندیش تێهه‌ڵده‌گه‌ڕانه‌وه. ده‌نگی پێکدادانی دندووکه‌کانیان له خوارێ‌ڕا ده‌بیسرا، که‌سیش نەیده‌زانی ئاخۆ چیان وه‌به‌ر دندووکی هاتووه یان نا، به‌لآم به دڵنیایییه‌وه ئه‌وان گه‌وره‌ترین مه‌ترسی بوون بۆ مێش‌هه‌نگوینه‌کان.
ئه‌وه ژیانی ده‌ره‌وه‌ی خه‌ڵه‌فێکه و من له‌وه دڵنیام که ژیانی هه‌موو خه‌ڵه‌فه‌کانی دنیا له ده‌ره‌وه هه‌ر ئاوهایه. مه‌ودای مه‌رگ و ژیان له‌وێ زۆر کورته؛ ره‌نگه وه‌ک هی مرۆڤه‌کان هه‌ر یه‌ک هه‌ناسه بێ.
ناو خه‌ڵه‌فه‌که دنیایه‌کی دیکه‌ی هه‌یه، له‌وێ یاسا هه‌یه،یاساش هه‌ر له‌وان جوانه، مه‌له‌که له سه‌رووی هه‌موویانه‌وه‌یه و ڕێزی تایبه‌تی لێده‌گیرێ. ئه‌و زیاتر خه‌ریکی گه‌رادانانه. هه‌میشه ده‌سته‌یه‌ک له مێشه‌کان به‌دەوریدا دێن و ده‌چن، به بای باڵه‌کانیان باوه‌شێنی ده‌که‌ن، ناهێڵن هیچ غه‌ور بیگرێ و تۆزی لێبنیشێ. ئه‌و ده‌سته‌یه‌ی شه‌ڕگه‌یان به لاشه‌ی خۆیان داپۆشیوه، به‌ره‌ی لاوی ناو خه‌ڵه‌فه‌که‌ن، مه‌له‌که ئه‌وانی بۆ پاراستن و پاسه‌وانییخه‌ڵه‌ف له‌به‌ر ده‌رگا داناوه. ئه‌وان بوێرترین و ئازاترین مێشی ناوخه‌ڵه‌فه‌که‌ن. که یه‌کیان به ژاری ژه‌نگه‌سووره‌یه‌ک تێکده‌چڕژێ و ده‌گلێ، ده‌سبه‌جێ یه‌کی دیکه جیگای پڕده‌کاته‌وه. ده‌سته‌یه‌ک له مێشه‌کان خزمه‌تی به‌چه‌کان(بێچووەکان) ده‌که‌ن، خواردنیان ده‌ده‌نێ، پێیانڕاده‌گه‌ن، گه‌وره‌یان ده‌که‌ن، ڕازی فڕین و مانای ژیانیان فێرده‌که‌ن. ده‌سته‌یه‌ک ئاوێ دێنن، ده‌سته‌یه‌ک به‌بای باڵه‌کانیان و بوونی ئه‌و ئاوه، کولێر و فێنککه‌ره‌وه ساز ده‌که‌ن و خه‌ڵه‌فه‌که فێنک ده‌که‌نه‌وه. ده‌سته‌یه‌ک پاک و خاوێنیی خه‌ڵه‌فه‌که‌یان له ئه‌ستۆیه و که‌سیش خۆ له‌کار نادزێته‌وه. هه‌رگیز دوو مێشی خه‌ڵه‌فیک پێکه‌وه به شه‌ڕ نایه‌ن. ئه‌گه‌ر له لاوه‌ش‌ڕایه‌کێکڕێی لێگۆڕا، ئه‌وان ته‌نیا ڕایناگرن؛ ئیدی گه‌له‌کۆمه‌کی لێناکه‌ن و باڵه‌کانی ناقرتێنن. مێشه‌کان هه‌ر هه‌موویان له هه‌نگوینه‌که ده‌خۆن، به‌ڵام هه‌رگیز به‌شی یه‌کتری ناخۆن. په‌له‌یان له زۆرخواردن نییه، به پیچه‌وانه هه‌وڵی که‌م خواردن ده‌ده‌ن، چون ده‌زانن زستانیان له‌به‌ره.
له‌م نێوەدا مه‌له‌که به شیله‌ی ساهانه به‌خێو ده‌کرێ؛ ته‌نانه‌ت به‌ده‌میه‌وه ده‌که‌ن، ئاخر ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌بێ ئه‌و نه‌زم و نیزامه له‌به‌ر یه‌ک هه‌ڵده‌وه‌شی. وێڕای مه‌له‌که، که‌رمیش هه‌یه، ئه‌ویش هیچ ناکا؛ ئه‌ویش ده‌بێ به‌ده‌میه‌وه که‌ن.هه‌ندێک ده‌ڵین ته‌مبه‌ڵه، بۆیه وایه، هه‌ندێک ده‌ڵین نا، وای بۆ لواوه، هه‌رچۆنێ بێ، فه‌رق ناکا، که‌رمیش کار ناکا و ده‌بێ خواردنی به ده‌میه‌وه که‌ن.
ئه‌و گێره‌و کێشه‌یه هه‌موو ده‌م و هه‌موو ژه‌م هه‌ر هه‌یه، له نێوان پاییز و هاویندا، مرۆڤ، هێدی هێدی به‌ره‌و خه‌ڵه‌ف هه‌نگاو ده‌نێ، پاشووی خه‌ڵه‌ف ده‌کاته‌وه و دووکه‌ڵی ده‌دا، مێشه‌کان ده‌هارووژێن، یه‌کێک هاتووه، خه‌ریکه سامانیان به تاڵان ده‌با، هه‌رچی له توانایان دا هه‌یه ده‌یکه‌ن، به‌ڵام ده‌ره‌قه‌تی فێڵ و ته‌ڵه‌که‌کانی مرۆڤ نایه‌ن، ئه‌و به چاکی سه‌رو پۆته‌ڕاکی خۆی داپۆشیوه، سه‌ریان سووڕ ده‌مێنێ؛ که مێشخۆرکه تینی بۆ ده‌هێنان، به کۆمه‌ڵ هێرشیان ده‌کرده سه‌ر و مێشخۆرکه‌یان ڕاوده‌نا تا ده‌بوو به نوخته‌یه‌ک، به‌ڵام ئه‌و فێڵه‌یان نه‌دیتبوو.
مرۆڤ، خه‌ڵه‌ف پڕ ده‌کا له دووکه‌ڵ، هه‌نگوینه‌که‌ی به‌تاڵ ده‌کا و ته‌نیا لاوێچێ بۆ بژیوی مێشه‌کان به‌جێ دێڵێ، نا نا، نه‌ک بۆ بژیوی ئه‌وان، به‌ڵکوو بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وان بمێنن و ساڵی داهاتوو به‌روبوومی دیکه‌ی بۆ به‌رهه‌م بێنن و ئه‌و ڕه‌وته دووباره بێته‌وه.
پاییز دادێ؛ چۆک له‌به‌ر زستان داده‌دا، ده‌سته‌و یه‌خه ده‌بن، سه‌رماو شەختە هێرش دێنن، ورده ورده زارکی خه‌ڵه‌ف بۆ گرتن ئاماده ده‌بێ. میشه‌کان پاڵ وێکده‌ده‌ن، خۆ کۆ ده‌که‌نه‌وه، به‌گه‌رمای له‌شیان سه‌رما ده‌ڕه‌تێنن. مرۆڤ لۆچێ هه‌نگوینی بۆ هێشتوونه‌‌ته‌وه، هه‌ندێک ده‌ڵێن ئه‌وە بێئینسافییه و هه‌ندێک ده‌ڵێن ڕه‌وتی ژیان ئاوهایه و مرۆڤ زیره‌که و له کاری خۆیدا شاره‌زایه. مێشه‌کان سه‌ریان لێناشێوێ، با مرۆڤ ئازووخه‌ی که‌میشی بۆ به جێ هێشتبن، ئه‌وان ده‌روه‌ست نین، ئه‌وان بۆ زۆرخواردن کێ به‌ر کێ ساز ناکه‌ن؛ کیشه له‌سه‌ر که‌م خواردنه. مه‌له‌که ده‌بێ بمێنێ، ئه‌و نه‌بێ نه‌زمی ژیان تێکده‌چێ، مه‌له‌که ده‌بێ بمێنێ و دیسان خواردنی به‌ده‌میه‌وه که‌ن. مێشه‌کان له‌م ده‌مه ئاسته‌مه‌دا، هه‌م ده‌بێ به ده‌می مه‌له‌که‌وه که‌ن و هه‌میش به ده‌می که‌رمێشه‌کانه‌وه که‌ن. مه‌له‌که کار و باری دیاره و ده‌بێ بمێنێ؛ ئه‌و ته‌کبیری ساڵی داهاتوشی کردووه.
که‌رمێش چی؟ که‌رمێشه‌کان ته‌نیا له کاتی گه‌راداناندا و له سه‌ره‌تای به‌هاردا، بۆ جووتبوون له‌گه‌ڵ مه‌له‌که و دروست بوونی به‌چە به‌کار دێن؛ ئه‌وان کار ناکه‌ن، به‌چه‌کان په‌روه‌رده ناکه‌ن، بۆ دیفاع له خه‌ڵه‌فه‌که قه‌ت گیانی خۆیان ناخه‌نه مه‌ترسییه‌وه، هه‌ڵاڵه و شیله ناهێننه‌وه، کار و پێشه‌یان خواردن و نوستنه و هیچی دی! هه‌تا بڵێی زۆرخۆریشن.هه‌ر بۆیه باڵه‌کانیان ده‌قرتێنن و فڕێیان ده‌ده‌نه ده‌ره‌وه و زارکی خه‌ڵه‌فه‌که ده‌به‌ستن. ئاخر ئه‌وان ڕازی فڕین، مانای ژیان، له‌ززه‌تی مه‌رگی پیرۆزیان نه‌ناسیوه.
No comments:
Post a Comment